Ne bir başlangıcı ne de bir sonu olan, uyumayan, yorulmayan, unutmayan, ölümü ve fâniliği olmayan, Zâtıyla kâim, mükemmel ve kesintisiz bir hayata sahip olan... Ve yarattığı her canlıya da o hayattan bir pay veren, tüm varlığın yaşam pınarı... İşte O, Yüce Rabbimizin El-Hayy (Celle Celâlühû) ismidir. Bu mübarek Esma, O'nun hayatının Zâtının gereği olduğunu, ezelî ve ebedî olduğunu, hiçbir şeye muhtaç olmadığını ve aksine her şeyin varlığının ve diriliğinin O'na bağlı bulunduğunu ifade eder. El-Hayy ismi, genellikle her şeyi ayakta tutan ve yöneten El-Kayyûm ismiyle birlikte anılır ve bu ikili, varoluşun temel direklerini oluşturur. Gelin, El-Hayy isminin o sonsuz dirilik ve hayat veren tecellilerinde, O'nun ebedi varlığına sığınmanın huzurunu, hayatın gerçek anlamını ve O'na olan tevekkülümüzün sarsılmaz gücünü tefekkür edelim.
El-Hayy Ne Anlama Gelir? Ezelî, Ebedî, Mükemmel ve Kendiliğinden Var Olan Hayatın Yegâne Sahibi
El-Hayy: Arapça "hayât" (حياة) kökünden gelir. "Hayât", 'yaşam, canlılık, dirilik, var olma' gibi anlamlar taşır. El-Hayy ismi ise bu sıfatı en kâmil, en mutlak ve en eşsiz manada Zâtında barındıran demektir:
- Ezelî ve Ebedî Diri Olan: Varlığının bir başlangıcı (ezelî) ve bir sonu (ebedî) olmayan, her zaman var olan ve var olacak olan. O'nun hayatı, zaman ve mekân kayıtlarının ötesindedir.
- Gerçek ve Mükemmel Hayat Sahibi: Hayatı, yaratılmışların hayatı gibi eksikliklerden, ihtiyaçlardan, yorgunluktan, uykudan, hastalıktan veya ölümden münezzeh olan. O'nun hayatı, Zâtının bir gereğidir ve en kâmil manadadır.
- Her Şeye Hayat Veren (El-Muhyî Manasıyla Yakın): Tüm canlılara hayatı bahşeden, onları dirilten ve yaşamlarını sürdürmelerini sağlayan. O, hayatın yegâne kaynağıdır.
- Zâtıyla Kâim Olan (El-Kayyûm İle Bağlantılı): Varlığı ve hayatı için hiçbir şeye muhtaç olmayan, aksine her şeyin varlığının Kendisine dayandığı.
- Ölümü Olmayan (Ellezî Lâ Yemût): Asla ölmeyecek olan, daima diri ve bâki olan.
El-Hayy olan Allah'ın hayatı, bizim anladığımız biyolojik veya fani hayattan tamamen farklıdır. O'nun hayatı, Zâtının ayrılmaz bir sıfatıdır; sonsuz ilim, kudret, irade gibi diğer kemal sıfatlarıyla birlikte tecelli eder. O, "Hayy" olduğu için "Kayyûm"dur; yani diri olduğu için her şeyi ayakta tutar ve yönetir.
Kur'an'da El-Hayy ve El-Kayyûm: 'Ayet-el Kürsi'nin Kalbinde Tevhidin ve Sonsuz Yaşamın Zirvesi
İslam inancının en temel ve en çok okunan ayetlerinden biri olan Ayet-el Kürsi, Rabbimizi şu şekilde tanıtır: "Allah! O’ndan başka hiçbir ilâh yoktur. O, Hayy’dır (daima diridir), Kayyûm’dur (her şeyin varlığı kendisine bağlı olup kâinatı yönetendir)..." (Bakara Suresi, 2/255)
Bu iki ismin (El-Hayy ve El-Kayyûm) bir arada zikredilmesi, Allah Teâlâ'nın hem Zâtı itibarıyla mükemmel bir hayata sahip olduğunu hem de bu hayatla tüm kâinatı ayakta tuttuğunu ve yönettiğini ifade eder. Tâhâ Suresi 111. ayette de, "(Kıyamet gününde) bütün yüzler Hayy ve Kayyûm olan Allah’a boyun eğmiştir." buyrularak, O'nun bu sıfatlarının ahiretteki mutlak tecellisine işaret edilir.
Furkan Suresi 58. ayette ise, "Ölümsüz ve daima diri olan Allah’a tevekkül et..." (Ve tevekkel ale'l-Hayyillezî lâ yemût) buyrularak, müminlerin sığınacağı ve güveneceği yegâne varlığın El-Hayy olan Allah olduğu vurgulanır.
Hayatın O Gerçek Hakikati: El-Hayy'ın Mutlak Varlığı Karşısında Yaratılmışların O Geçici ve Emanet Varlığı
El-Hayy olan Rabbimizin ezelî ve ebedî hayatını tefekkür etmek, bizlere kendi hayatımızın ve diğer tüm yaratılmışların hayatının mahiyetini daha iyi anlamamızı sağlar:
- Allah'ın Hayatı Zâtîdir, Yaratılmışların Hayatı Arızîdir: Allah'ın hayatı Kendi Zâtının bir gereğidir, hiçbir şeye bağlı değildir. Bizim hayatımız ise O'nun bize bahşettiği bir lütuftur, sonradan olmadır ve O'na bağlıdır.
- Allah'ın Hayatı Ebedîdir, Yaratılmışların Hayatı Fanidir: Bizim hayatımız bir başlangıcı ve bir sonu olan sınırlı bir süredir. El-Hayy olan Allah'ın hayatı ise sonsuzdur, O'nun için ölüm söz konusu değildir.
- Tüm Hayat O'ndan Kaynaklanır: Kâinattaki en küçük bir mikroorganizmadan en büyük canlıya, bitkilerden insanlara kadar her türlü hayat, O'nun El-Hayy ve El-Muhyî isimlerinin bir tecellisidir. O olmasaydı hiçbir şey var olamazdı.
- Gerçek Hayat, O'na İman ve İtaatle Mümkündür: Sadece bedensel bir varoluş, gerçek anlamda "diri" olmak için yeterli değildir. Asıl hayat, kalbin imanla, ruhun Allah'a kullukla dirilmesidir. Bu manevi hayat, El-Hayy olan Rabbimize yönelmekle kazanılır.
O'nun El-Hayy olduğunu bilmek, O'ndan başka her şeyin fani ve geçici olduğunu idrak etmemizi sağlar. Bu da bizi, fani olanlara değil, Bâki olan'a bağlanmaya sevk eder.
El-Hayy Zikrinin Faziletleri: Sağlığa ve Şifaya Vesile Olması, Kalbe Canlılık ve Huzur Vermesi, Ömre Bereket ve İlahi Hayata Yöneliş
Rabbimizin bu ebedi diri ve hayat veren ismini zikretmek, O'nun sonsuz hayat kaynağına sığınmak, O'ndan bedensel ve ruhsal sağlık, kalbi bir canlılık, ömre bereket ve O'nun rızasına uygun bir hayat talep etmektir. Zikirde aslolan, O'nun her şeye hayat vermeye kâdir olduğuna ve O'ndan başka gerçek diri olmadığına tam bir iman ve teslimiyettir.
- Uzun ve Sağlıklı Bir Ömür Niyetiyle (Hayırlı Olması Şartıyla): Her gün düzenli olarak [zikir adedi, örneğin 18 veya 324 defa] "Yâ Hayy" zikrine devam eden kimsenin, Allah'ın izniyle ömrünün uzun, sağlıklı ve bereketli olacağı umulur. Önemli olan, uzun bir ömrü Allah yolunda ve O'nun rızasına uygun geçirmektir.
- Hastalıklardan Şifa Bulmak İçin: Bir hasta üzerine veya bir suya bu ismi şerif okunarak (örneğin 7 defa "Yâ Hayy") Allah'tan şifa dilenmesinin, O'nun hayat veren kudretiyle hastanın iyileşmesine bir vesile olabileceği belirtilir. Her durumda tıbbi tedaviye başvurmak ve onu ihmal etmemek esastır; bu zikir manevi bir destek ve Rabbimize bir yakarıştır.
- Kalbi ve Ruhu Canlandırmak, Manevi Güç Kazanmak İçin: Kalbinde bir daralma, maneviyatında bir zayıflık veya ibadetlere karşı bir isteksizlik hissedenlerin "Yâ Hayy" zikrine devam etmesi, kalplerinin yeniden iman nuruyla canlanmasına, ruhlarının kuvvet bulmasına yardımcı olabilir.
- Göz Sağlığı İçin: Bazı kaynaklarda, gözlerinde bir rahatsızlık olan veya görme gücünün artmasını isteyenlerin bu ismi zikretmesinin faydalı olabileceği ifade edilmiştir.
- Her Türlü Hayırlı Dileğin Kabulü İçin: El-Hayy olan Allah her şeye kâdir olduğu için, bu ismi zikrederek O'ndan her türlü meşru ve hayırlı dileğin kabulü istenebilir.
Bir Not: Bu zikirlerle talep edilen her türlü lütuf, sağlık ve uzun ömür, Allah'ın takdirine ve hikmetine bağlıdır. Kulun üzerine düşen, samimiyetle dua etmek, helal ve sağlıklı bir yaşam sürmeye gayret etmek ve O'nun El-Hayy olan sonsuz hayatına ve kudretine güvenmektir.
El-Hayy İsminin Ebced Değeri ve Hayatın O Kutsal Sayısal Kaynağı
El-Hayy (الحي) isminin ebced sistemindeki sayısal değeri 18'dir. Bazı kaynaklarda ise bu değerin 324 (18x18) olarak da geçtiği ve bu adette zikredildiği belirtilir. Bu sayılar, bazı zikirlerin adedinin belirlenmesinde bir referans olarak kullanılmış ve El-Hayy isminin ifade ettiği ezelî ve ebedî dirilik, sonsuz hayat ve her şeyin yaşam kaynağı olma sıfatının sembolik bir yansıması olarak değerlendirilmiştir. Ancak Rabbimizin hayat sıfatının mükemmelliği ve sonsuzluğu, sayıların ifade sınırlarının çok ötesindedir.
Kimler, Ne İçin 'Ya Hayy' Der? Şifa, Canlılık, Uzun ve Hayırlı Bir Ömür, Hidayet, Manevi Diriliş ve Gerçek Hayat Arayışı
"Yâ Hayy!" nidası, kulun hayatın yegâne ve sonsuz kaynağı olan Rabbine yönelerek, O'ndan bedensel ve ruhsal bir dirilik, canlılık, şifa, hidayet ve O'nunla anlam kazanan gerçek bir hayat talep etmesidir:
- Hastalar ve Şifa Arayanlar: Bedensel veya ruhsal rahatsızlıklarından kurtulmak, yeniden sağlık, afiyet ve yaşam enerjisine kavuşmak için.
- Kalbi Katılaşmış, Maneviyatı Zayıflamış ve Diriliş İsteyenler: Gafletten uyanmak, kalplerinin iman nuruyla, zikirle ve Allah sevgisiyle yeniden canlanması, ibadetlere karşı istek ve şevk duymak için.
- Uzun, Sağlıklı ve Bereketli Bir Ömür Dileyenler (Allah Yolunda Geçirmek Üzere): Ömürlerinin Allah'a kullukla, hayırlı işlerle ve O'nun rızasına uygun bir şekilde geçmesini arzulayanlar.
- Her Türlü Zorluk ve Sıkıntı Karşısında Manevi Güç ve Canlılık İsteyenler: Hayatın imtihanları karşısında yılgınlığa düşmemek, ümidini kaybetmemek ve mücadele gücünü tazelemek için.
- Allah'a Tam Bir Tevekkülle Bağlanmak İsteyenler: Ölümsüz ve daima diri olan El-Hayy'a güvenerek, fani varlıklara bel bağlamaktan kurtulup, gerçek dayanağın O olduğunu idrak etmek isteyenler.
Tefekkür Ufukları: El-Hayy İsmiyle Fâniliği Anlamak, Bâki Olan'a Yönelmek, Hayatı Anlamlandırmak ve O'nun Sonsuz Diriliğine Güvenmek
El-Hayy ismi üzerinde tefekkür etmek, hayatımıza derin bir anlam, ahiret bilinci, fani olana değil Bâki olana bağlanma arzusu ve Allah'ın sonsuz varlığına karşı sarsılmaz bir iman ve güven kazandırır:
- Gerçek ve Ebedi Hayat Sadece O'na Aittir: Bizim ve diğer tüm yaratılmışların hayatı geçici ve sınırlıdır. El-Hayy olan Allah'ın hayatı ise Zâtına mahsus, ezelî, ebedî ve mükemmeldir. Bu idrak, dünyaya aşırı bağlanmaktan bizi korur.
- Her Canlı O'nunla Hayat Bulur: Kâinattaki tüm canlılık, O'nun El-Hayy ve El-Muhyî isimlerinin bir tecellisidir. O'nun dilemesiyle var olur, O'nun dilemesiyle son buluruz. Bu, O'na olan mutlak ihtiyacımızı gösterir.
- "Ölümsüz Olana Tevekkül Et" Emri: Furkan Suresi 58. ayetteki "Ölümsüz ve daima diri olan Allah’a tevekkül et..." emri, El-Hayy isminin tefekkürünün en önemli sonuçlarından biridir. Fani olanlara değil, Bâki olan ve daima diri olan Rabbimize güvenmeli ve dayanmalıyız.
- El-Kayyûm ile Birlikte Gelen Anlam Bütünlüğü: El-Hayy olan Allah, aynı zamanda El-Kayyûm'dur (her şeyi ayakta tutan, yöneten). O'nun ebedi hayatı, kâinatın varlığını ve düzenini sürdürmesinin temelidir. Ayet-el Kürsi'de bu iki ismin bir arada gelmesi bu bütünlüğü ifade eder.
- Hayatın Gayesi, O'nunla "Diri" Olmaktır: Asıl hayat, sadece nefes alıp vermek değil, kalbin imanla, ruhun Allah'a kullukla "diri" olmasıdır. El-Hayy olan Rabbimiz, bize bu manevi hayatı bahşeder ve bu hayat ahirette ebedi bir mutluluğa dönüşür.
El-Hayy olan Rabbimiz, bizlere Kendi ebedi ve mükemmel hayat sıfatını tefekkür ederek, bu fani dünyanın geçiciliğini idrak etmeyi, kalplerimizi imanla ve zikirle daima diri tutmayı, O'na tam bir tevekkülle bağlanmayı ve ahiretteki sonsuz hayata en güzel şekilde hazırlanmayı nasip eylesin. Hastalarımıza şifa, ömürlerimize bereket ve kalplerimize O'nunla hayat bulan bir canlılık ihsan eylesin.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
