Hiçbir karşılık beklemeden, sadece sonsuz lütfu ve keremiyle tüm yarattıklarına iyilikler yağdıran, vaadine her zaman sadık kalan, en küçük bir hayrı bile zayi etmeyip kat kat mükâfatlandıran, kullarına karşı sonsuz bir şefkat ve vefa ile muamele eden Yüce Rabbimizin o kalpleri ısıtan ismi: El-Berr (Celle Celâlühû). Bu mübarek Esma, O'nun her türlü iyiliğin, güzelliğin, lütfun ve ihsanın kaynağı olduğunu, kullarına karşı son derece vefalı, şefkatli ve iyiliksever olduğunu, O'nun cömertliğinin ve iyiliğinin bir sınırı olmadığını ifade eder. El-Berr ismi, bizlere O'nun sonsuz iyiliğine sığınmanın, O'nun vaadine güvenmenin ve bu idrakle kendi hayatımızda da "birr" yani iyilik ve erdem ahlakını yeşertmenin o derin huzurunu ve bereketini müjdeler. Gelin, El-Berr isminin o her şeyi kuşatan iyilik, vefa ve şefkat ikliminde, O'nun sonsuz lütfuna hayran kalmanın, bu iyiliğe layık olmanın yollarını ve bu ahlakın hayatımıza katacağı güzellikleri tefekkür edelim.
El-Berr Ne Anlama Gelir? Sonsuz İyilik, Şefkat, Vefa, Lütuf ve İhsan Pınarı
El-Berr: Arapça "birr" (برّ) kökünden gelir. "Birr", 'iyilik, doğruluk, itaat, vefa, sözünde durma, ihsan, genişlik, karada olmak (denizin zıddı olarak güven ve selamet)' gibi çok kapsamlı ve güzel anlamlar taşır. El-Berr ismi ise bu sıfatları en kâmil, en mutlak ve en eşsiz manada Zâtında barındıran demektir:
- İyiliği ve İhsanı Pek Bol Olan: Kullarına karşı her zaman iyilikle muamele eden, onlara sayısız lütuf ve ihsanda bulunan. O'nun iyiliği, hak edip etmediklerine bakmaksızın tüm mahlukatı kuşatır.
- Çok Vefalı, Sözünde Sadık Olan: Verdiği sözü mutlaka yerine getiren, kullarına olan vaadinden asla dönmeyen, onlara karşı son derece vefalı olan.
- Çok Şefkatli ve Merhametli: Yarattıklarına karşı derin bir şefkat ve merhamet besleyen, onların iyiliğini ve mutluluğunu isteyen.
- İtaat Edenleri Mükâfatlandıran: Kendisine itaat eden, emirlerine uyan ve yasaklarından kaçınan kullarının en küçük bir amelini bile zayi etmeyip, onları kat kat mükâfatlandıran (Eş-Şekûr manasıyla yakın).
- Her Türlü Hayrın ve Güzelliğin Kaynağı: Kâinattaki tüm iyilikler, güzellikler ve hayırlar O'ndan kaynaklanır. O, iyiliğin ta kendisidir.
El-Berr olan Allah, kullarına karşı muamelesinde daima en güzelini, en lütufkârını ve en vefalısını sergiler. O'nun "birr"i, yani iyiliği, hem dünyada hem de ahirette kullarını kuşatır. Bu isim, O'nun El-Kerîm (Çok Cömert), Er-Rahmân (Çok Merhametli), El-Vedûd (Çok Seven) gibi diğer rahmet ve lütuf ifade eden isimleriyle de derin bir anlam bütünlüğü taşır.
Kur'an'da El-Berr: İlahi İyiliğin, Vefanın ve Şefkatin O Kalpleri Isıtan Eşsiz Ayetleri
Cennet ehlinin Allah'a olan hamdlerini ifade ederken söyledikleri şu sözler, O'nun El-Berr isminin tecellisini ne güzel anlatır: "Onlar şöyle derler: Biz bundan önce (dünya hayatında) ailemiz içinde (Allah’ın azabından) korkardık. Allah da bize lütfetti ve bizi iliklere işleyen o azaptan korudu. Şüphesiz biz bundan önce O’na dua ederdik. Gerçekten O, Berr’dir (iyiliği ve ihsanı boldur), Rahîm’dir (çok merhametlidir)." (Tûr Suresi, 52/26-28)
Mümtehine Suresi 8. ayette ise, Müslüman olmayanlarla ilişkilerde adaletin ve iyiliğin önemi vurgulanırken şöyle buyrulur: "Allah, sizinle din uğrunda savaşmayan ve sizi yurtlarınızdan çıkarmayanlara iyilik yapmanızdan (teberrûhum) ve onlara âdil davranmanızdan sizi men etmez. Şüphesiz Allah, âdil olanları sever." Buradaki "teberrûhum" (onlara iyilik yapmanız) ifadesi de "birr" kökündendir ve Allah'ın kullarından da iyilik ve güzel davranışlar beklediğini gösterir.
'Birr'in O Güzide Tezahürleri: El-Berr'in Yaradılıştaki, Nimetlerdeki, Vaatlerindeki ve Kullarına O Eşsiz Muamelesindeki Güzellik
El-Berr olan Rabbimizin iyiliği, vefası ve şefkati, hayatın ve varlığın her boyutunda farklı ve hayranlık uyandıran şekillerde tecelli eder:
- Yaratılıştaki İyilik ve Güzellik: Kâinatı en güzel şekilde yaratması, her varlığa ihtiyacı olan her şeyi vermesi, yeryüzünü insanlar için bir yaşam alanı kılması O'nun "birr"inin bir tecellisidir.
- Sayısız Nimetler: Sağlık, akıl, iman, hidayet, rızık, aile, dostlar gibi bize bahşettiği sayısız maddi ve manevi nimetler, O'nun sonsuz iyiliğinin ve cömertliğinin birer delilidir.
- Vaadindeki Vefa: Müminlere cenneti vaat etmesi, tövbe edenleri affedeceğini bildirmesi, dualara icabet edeceğini müjdelemesi gibi tüm ilahi vaatlerde O, asla sözünden dönmez; O, El-Berr'dir, vefalıdır.
- Günahkârlara Karşı Müsamahası ve Şefkati: Hata yapan ve günah işleyen kullarını hemen cezalandırmayıp onlara mühlet vermesi (El-Halîm), tövbe kapısını her zaman açık tutması (El-Gaffâr, Et-Tevvâb) ve onlara şefkatle muamele etmesi O'nun "birr"inin bir yansımasıdır.
- En Küçük İyiliğe Bile Kat Kat Karşılık Vermesi (Eş-Şekûr): Kullarının yaptığı en ufak bir iyiliği bile zayi etmeyip, onu katlayarak mükâfatlandırması da O'nun iyiliğinin ve cömertliğinin bir göstergesidir.
O'nun "birr"i, yani iyiliği, bir denize benzer; bizler ise o denizde O'nun lütuflarıyla yüzen varlıklarız. O'nun iyiliğini fark etmek ve O'na şükretmek, en büyük mutluluk kaynaklarından biridir.
El-Berr Zikrinin Faziletleri: Kalbe İyilik ve Merhamet Tohumları Ekmek, Kötülüklerden ve Afetlerden Korunmak, Hayırlara Ulaşmak ve Ahlakı Güzelleştirmek
Rabbimizin bu iyilik ve ihsan dolu ismini zikretmek, O'nun sonsuz iyiliğine, vefasına ve şefkatine sığınmak, O'ndan her türlü hayrı, korunmayı, ahlaki güzelliği ve O'nun rızasına nail olmayı talep etmektir. Zikirde aslolan, O'nun her türlü iyiliğin kaynağı olduğuna tam bir iman ve O'na karşı derin bir sevgi, saygı ve minnettarlık duymaktır.
- Çocukların Her Türlü Tehlikeden Korunması İçin: Bir kimse, çocuklarının her türlü kazadan, beladan, hastalıktan ve kötü etkilerden korunması niyetiyle her gün [zikir adedi, örneğin 202 veya 786 defa] "Yâ Berr" ismini okuyup onlara dua edebilir.
- Kara ve Deniz Yolculuklarında Güvenlik İçin: Sefere çıkan bir kimsenin, yolculuğunun güvenli ve selametle geçmesi, her türlü tehlikeden emin olması niyetiyle bu ismi şerifi zikretmesi tavsiye edilir.
- Kötü Alışkanlıklara Müptela Olmuş Kişilerin Islahı Niyetiyle Dua: İçki, kumar gibi kötü alışkanlıklara müptela olmuş veya günahlara dalmış bir kimsenin hidayeti, bu kötü hallerden kurtulması ve Allah'ın sonsuz iyilik ve şefkatiyle ıslah olması niyetiyle, samimi bir dua ile birlikte "Yâ Berr" isminin [zikir adedi] defa zikredilmesinin bir rahmet ve hidayet vesilesi olabileceği belirtilmiştir. Bu zikir, aynı zamanda zikreden kişinin de o kişiye karşı sabır, şefkat ve dua ile yaklaşmasına bir teşviktir.
- Her Türlü Hayırlı Dileğin Kabulü ve İhtiyaçların Giderilmesi İçin: Bu ismi şerifi düzenli olarak zikretmek, kişinin meşru ve hayırlı dileklerinin kabulüne, ihtiyaçlarının Allah tarafından giderilmesine ve işlerinde kolaylık görmesine vesile olabilir.
- Güzel Ahlak Sahibi Olmak ve İnsanlar Tarafından Sevilmek İçin: "Yâ Berr" zikri, kişinin kalbinde iyilik, merhamet, şefkat, vefa gibi güzel ahlakların yeşermesine, bu sayede hem Allah'ın hem de insanların sevgisini kazanmasına yardımcı olabilir.
Bir Hatırlatma: Bu zikirlerle talep edilen her türlü lütuf, korunma ve ıslah, Allah'ın takdirine ve hikmetine bağlıdır. Kulun üzerine düşen, samimiyetle dua etmek, helal yoldan ve meşru sebeplerle gayret göstermek, kendi ahlakını güzelleştirmeye çalışmak ve O'nun El-Berr olan sonsuz iyiliğine ve rahmetine güvenmektir.
El-Berr İsminin Ebced Değeri ve O Sonsuz İyiliğin Sayısal Bereketi ve Vefası
El-Berr (البَرّ) isminin ebced sistemindeki sayısal değeri 202'dir. Bu sayı, bazı zikirlerin adedinin belirlenmesinde bir referans olarak kullanılmış ve El-Berr isminin ifade ettiği sonsuz iyilik, ihsan, vefa ve şefkat sıfatının sembolik bir yansıması olarak değerlendirilmiştir. Ancak Rabbimizin iyiliğinin ve lütfunun enginliği, sayıların ifade sınırlarının çok ötesinde, sonsuz ve sınırsızdır.
Kimler, Ne İçin 'Ya Berr' Der? İyilik, Korunma, Islah, Huzur, Vefa, Şefkat ve İlahi Lütuf ve İhsan Arayışı
"Yâ Berr!" nidası, kulun her türlü iyiliğin, güzelliğin ve şefkatin yegâne kaynağı olan Rabbine yönelerek, O'ndan lütuf, ihsan, korunma, hidayet ve O'nun sonsuz iyiliğine layık bir kul olma arzusuyla yakarmasıdır:
- Kendisi ve Sevdikleri İçin Her Türlü Hayrı ve İyiliği İsteyenler: Dünyevi ve uhrevi her türlü iyiliğe, berekete, sağlığa, huzura ve mutluluğa nail olmak için.
- Çocuklarının ve Ailesinin Korunmasını ve İyi Yetişmesini Dileyenler: Evlatlarının her türlü kötülükten muhafaza olması, ahlaklı, imanlı ve hayırlı bireyler olarak yetişmesi için.
- Günahlardan ve Kötü Alışkanlıklardan Kurtulup Islah Olmak İsteyenler: Kendi nefsinin veya başkalarının (hidayet niyetiyle) kötü alışkanlıklardan, günahlardan ve yanlış yollardan kurtulup doğru yola yönelmesi için.
- Allah'ın Vefasına ve Şefkatine Sığınmak İsteyenler: Hayatın zorlukları ve imtihanları karşısında Rabbimizin vefasına, şefkatine ve yardımına muhtaç olduğunu hissedenler.
- İnsanlara Karşı Daha İyiliksever, Vefalı ve Şefkatli Bir Ahlaka Sahip Olmak İsteyenler: Kendi ahlakını güzelleştirmek, Rabbimizin El-Berr isminin tecellilerine mazhar olarak başkalarına karşı daha iyi ve erdemli davranmak isteyenler.
Tefekkür Ufukları: El-Berr İsmiyle Allah'ın O Sonsuz ve Kuşatıcı İyiliğine Her An Şahit Olmak, Kendi Hayatımızda İyiliği ve Vefayı Yaşatmak, Şefkatle Muamele Etmek
El-Berr ismi üzerinde tefekkür etmek, hayatımıza derin bir iyimserlik, şükran, vefa, şefkat ve Allah'ın sonsuz lütfuna karşı sarsılmaz bir güven ve hayranlık kazandırır:
- İyiliğin Kaynağı O'dur, Her İyilik O'ndandır: Hayatımızda karşılaştığımız her türlü iyilik, güzellik, lütuf ve ihsan, doğrudan veya dolaylı olarak El-Berr olan Rabbimizden gelir. Bu idrak, O'na olan minnetimizi artırır ve bizi nankörlükten korur.
- "Birr" Ahlakını Kuşanmak: El-Berr olan Allah, bizden de "birr" yani iyilik, doğruluk, itaat ve vefa sahibi olmamızı ister. Anne babaya iyilik (birrü'l-vâlideyn), akrabaya iyilik, yetimlere ve yoksullara iyilik, sözünde durmak, emanete riayet etmek... Tüm bunlar "birr" kapsamındadır ve El-Berr olan Rabbimizin rızasını kazandırır.
- O'nun Vefası Sonsuzdur, Biz de Vefalı Olmalıyız: Rabbimiz, Kendisine iman eden ve itaat eden kullarına olan vaadinde ve ahdinde daima vefalıdır. Biz de O'na olan kulluk ahdimizde ve insanlar arası ilişkilerimizde vefalı olmaya gayret etmeliyiz.
- Şefkat ve Merhamet, İmanın Bir Gereğidir: El-Berr olan Allah'ın kullarına olan şefkati gibi, biz de O'nun yarattığı tüm mahlukata (insanlara, hayvanlara, bitkilere) karşı şefkatli ve merhametli davranmalıyız. "Yeryüzündekilere merhamet edin ki, gökyüzündekiler de (Allah ve melekleri) size merhamet etsin." (Hadis-i Şerif)
- Her Halükârda O'ndan İyilik Ummak: Hayatın zorlukları ve imtihanları karşısında bile, El-Berr olan Rabbimizin bizim için daima en iyisini dilediğine, her zorluğun ardında bir kolaylık ve her imtihanın içinde bir hayır gizlediğine inanmak, müminin şiarıdır. O'ndan asla ümit kesilmez.
El-Berr olan Rabbimiz, bizleri Kendi sonsuz iyiliğinin, lütfunun ve şefkatinin tecellilerine mazhar kılsın. Kalplerimizi iyilik, vefa ve merhametle doldursun. Hayatımızı "birr" üzere yaşamayı, O'nun rızasına uygun ameller işlemeyi ve hem Kendisine hem de mahlukatına karşı iyiliksever ve vefalı kullar olmayı nasip eylesin.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
