İslam dininin merkezinde yer alan ve her hayırlı işin başında andığımız Besmele-i Şerif ile hayatımıza giren iki isim vardır: Er-Rahmân ve Er-Rahîm. Her ikisi de Allah'ın sonsuz merhametini ifade etse de aralarında derin ve hikmetli bir ayrım bulunur. Bu yazıda, sıkça birlikte andığımız Er Rahman ve Er Rahim isimlerinin ardındaki derin manayı ve bu iki ismin arasındaki fark nedir sorusunu, İslam alimlerinin yorumları ışığında inceleyeceğiz. Bu farkı anlamak, O'nun rahmetini daha bilinçli bir şekilde tefekkür etmemize yardımcı olacaktır.
Her Şeyi Kuşatan Sevgi: Rahmet Kavramı
Her iki ismin de kökü, Arapçadaki "R-H-M" (Ra-Hi-Me) harflerinden gelir. Bu kök, en şefkatli, en merhametli ve koruyucu sevgi halini ifade eder. Hatta anne karnındaki cenini koruyan o keseye "rahim" denmesi de aynı kökten gelir. Bu, Allah'ın rahmetinin, bir annenin yavrusuna duyduğu karşılıksız ve koruyucu sevgiden ne kadar daha üstün ve kuşatıcı olduğunu anlamamız için harika bir ipucudur. Her iki isim de bu rahmet okyanusundan gelse de tecelli ettikleri yer ve şekil bakımından farklılaşırlar.
Er-Rahman: Dünyada Mümin Kafir Ayırt Etmeyen Rahmet
Er-Rahmân, Allah'ın bu dünyadaki bütün mahlukatına, yani yarattığı her şeye yönelik olan, hiçbir ayrım gözetmeyen geniş ve kuşatıcı rahmetini ifade eder. Bu rahmetten mümin de faydalanır, kafir de; insan da faydalanır, hayvanlar ve bitkiler de.
Kapsayıcı ve Evrensel Bir Sıfat
Güneşin herkes için doğması, yağmurun herkes için yağması, soluduğumuz havanın ve içtiğimiz suyun bütün canlılara sunulması, Er-Rahmân isminin bir tecellisidir. Bu rahmet, var olabilmemizin ön koşuludur ve kimsenin ameline veya inancına bağlı değildir. Allah, Rahmân olduğu için bu dünyada herkese rızık verir, yaşam imkanı sunar.
Rahmetin Kapısı: Besmele
Bismillahirrahmanirrahim
"Rahmân ve Rahîm olan Allah'ın adıyla..." anlamına gelen bu mübarek cümle, her işe O'nun sonsuz merhametine sığınarak ve o merhamet okyanusunun içinde olduğumuzu bilerek başlamaktır. Kapıyı, o kapının sahibinin en güzel isimleriyle çalmaktır.
Er-Rahim: Ahirette Yalnızca Müminlere Yönelik Rahmet
Er-Rahîm ise, daha özel, daha odaklı ve sonuçlara yönelik bir rahmettir. Bu rahmet, özellikle ahiret hayatında, sadece iman eden ve salih ameller işleyen kullara yönelik bir tecellidir. Er-Rahîm, müminin imanının ve çabasının bir karşılığı, bir ödülüdür.
Fiili ve Özel Bir Tecelli
Bu rahmet, günahların bağışlanması, cennete girilmesi ve orada sonsuz nimetlere kavuşulması şeklinde kendini gösterir. Yani Rahmân'ın rahmeti bu dünya için bir başlangıç ise, Rahîm'in rahmeti ahiret için bir sonuçtur. İslam alimleri bu yüzden "Dünyanın Rahmân'ı, Ahiretin Rahîm'i" demişlerdir.
Özet: Temel Farklılıklar
Bu iki güzel ismi daha iyi anlamak için temel farkları bir liste halinde görelim:
- Kapsam: Er-Rahmân bütün mahlukatı kapsar. Er-Rahîm ise ahirette sadece müminlere özeldir.
- Zaman: Er-Rahmân'ın tecellisi ağırlıklı olarak bu dünyadadır. Er-Rahîm'in tecellisi ise ağırlıklı olarak ahirettedir.
- Niteliği: Er-Rahmân rahmetin kendisi gibi bir sıfat iken, Er-Rahîm rahmet etme fiilinin bir sonucudur.
Sonuç olarak, Er-Rahmân ve Er-Rahîm isimleri, Allah'ın merhametinin iki farklı yüzünü bize tanıtır. Biri var olmamızı sağlayan evrensel bir sevgi, diğeri ise O'na olan iman ve sadakatimizin karşılığı olan özel bir mükafattır. Bu iki ismi her andığımızda, hem bu dünyada bizi kuşatan rahmeti fark etmeli hem de ahiretteki o özel rahmete nail olabilmek için çaba göstermemiz gerektiğini hatırlamalıyız.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
