Yarattığı her bir zerrede sanatı, her bir nimetinde cömertliği, her bir emrinde hikmeti ve her bir fiilinde adaleti tecelli eden... İster diller O'nu övsün ister sükût etsin, Zâtı itibarıyla her türlü övgüye, teşekküre ve en güzel senâlara layık olan Yüce Rabbimizin o mübarek ismi: El-Hamîd (Celle Celâlühû). Bu Esma, O'nun hiçbir varlığın övgüsüne muhtaç olmaksızın, Zâtında, sıfatlarında ve tüm fiillerinde mutlak kemal sahibi olması nedeniyle her türlü hamdin (övgü ve şükrün) yegâne mercii olduğunu ifade eder. Kâinattaki her varlık, kendi lisanıyla O'nu tesbih eder ve O'na hamd eder. Gelin, El-Hamîd isminin o her şeyi kuşatan övgü ve şükür ikliminde, O'nun sonsuz nimetlerini ve mükemmelliğini tefekkür edelim, "Elhamdülillah" demenin o derin manasını ve bu idrakin hayatımıza katacağı huzuru, bereketi ve güzelliği keşfedelim.
El-Hamîd Ne Anlama Gelir? Zâtında, Sıfatlarında ve Fiillerinde Mutlak Övgüye ve Şükre Layık Olan
El-Hamîd: Arapça "hamd" (حمد) kökünden gelir. "Hamd", 'bir nimete veya bir iyiliğe karşı gönül hoşnutluğuyla yapılan övgü, şükür, birini güzel sıfatlarla anma, sena etme' gibi anlamlar taşır. El-Hamîd ismi ise bu sıfatı en kâmil, en mutlak ve en eşsiz manada Zâtında barındıran demektir:
- Her Türlü Övgüye Layık Olan: Gerek Zâtının mükemmelliği, gerek sıfatlarının sonsuz güzelliği, gerekse fiillerinin ve nimetlerinin eşsizliği sebebiyle tüm övgülerin, medihlerin ve senâların yegâne ve hakiki sahibi.
- Bütün Varlığın Diliyle Övülen: Sadece insanların değil, meleklerin, cinlerin, hayvanların, bitkilerin ve cansız varlıkların dahi kendi lisan-ı halleriyle (durum dilleriyle) O'nu tesbih edip O'na hamd ettiği Zât.
- Yaptığı Her İşte Hamd Edilen: Her emri, her yasağı, her hükmü, her yaratışı ve her takdiri en güzel, en hikmetli ve en âdil olduğu için hamde layık olan.
- Kullarının Şükrüne Karşılık Veren (Eş-Şekûr Manasıyla Yakın): Kendisine şükreden kullarının bu şükrünü kabul eden, onlardan razı olan ve nimetlerini daha da artıran.
- Övülmeye Kendiliğinden Hak Sahibi Olan: Kimse O'nu övmese veya O'na şükretmese dahi, O, Zâtı itibarıyla her zaman Hamîd'dir. O'nun bu sıfatı, başkalarının övgüsüne bağlı değildir.
El-Hamîd olan Allah, hem verdiği nimetler için şükredilmeye layıktır, hem de hiçbir nimet vermese dahi Zâtının ve sıfatlarının mükemmelliği sebebiyle her türlü övgüye layıktır. O, Ganiyy'dir (hiçbir şeye muhtaç değildir), Hamîd'dir (her türlü övgüye layıktır).
Kur'an'da El-Hamîd: 'Elhamdülillâhi Rabbi'l-Âlemîn' Nidasının ve İlahi Övgünün O Eşsiz Kaynağı
Kur'an-ı Kerim'in ilk ayeti olan Fâtiha Suresi, "Elhamdülillâhi Rabbi'l-Âlemîn" (Hamd, Âlemlerin Rabbi Allah'a mahsustur) ifadesiyle başlar. Bu, tüm varlığın özünde yatan hamd gerçeğinin bir ilanıdır.
İbrahim Suresi 8. ayette ise şöyle buyrulur: "Musa dedi ki: Eğer siz ve yeryüzünde bulunanların hepsi nankörlük etseniz, bilin ki Allah Ganiyy’dir (hiçbir şeye muhtaç değildir), Hamîd’dir (her türlü övgüye layıktır)." Bu ayet, Allah'ın Hamîd oluşunun, kullarının şükrüne bağlı olmadığını açıkça ifade eder.
El-Hamîd ismi Kur'an'da sıkça El-Azîz (mutlak güç sahibi), El-Ganiyy (hiçbir şeye muhtaç olmayan), El-Mecîd (şanı yüce, keremi bol), El-Veliyy (inananların dostu ve yardımcısı), El-Hakîm (her işi hikmetli olan) gibi diğer Esmalarla birlikte zikredilir. Bu, O'nun övgüye layık oluşunun; aynı zamanda güçlü, zengin, şerefli, dost ve hikmet sahibi olmasıyla da yakından ilişkili olduğunu gösterir.
Hamdin O Derin ve Farklı Boyutları: Kâinatın Sessiz Tesbihi, İnsanın Bilinçli Şükrü ve Allah'ın Sonsuz Rızası
"Hamd", "şükür" ve "medihten" daha kapsamlı bir ifadedir:
- Medih (Övgü): Genellikle bir varlığın sahip olduğu güzel bir sıfattan dolayı onu övmektir, bir karşılık veya nimet olması şart değildir.
- Şükür: Genellikle bir nimete veya bir iyiliğe karşılık olarak yapılan teşekkür ve minnettarlık ifadesidir.
- Hamd: Hem bir varlığın Zâtındaki ve sıfatlarındaki mükemmellikten dolayı onu övmeyi, hem de ondan görülen iyilik ve nimetlere karşı şükretmeyi içerir. Hamd, daha genel, daha kuşatıcı ve daha derin bir övgü ve şükür ifadesidir. El-Hamîd olan Allah, hem Zâtı itibarıyla hem de bize bahşettiği sayısız nimet sebebiyle hamde layıktır.
Ayrıca, kâinattaki her varlık kendi lisan-ı haliyle Allah'a hamd eder:
- İstemsiz (Fıtrî) Hamd: Canlı cansız tüm varlıkların, Allah'ın kendilerine verdiği görevleri eksiksiz yerine getirmesi, O'nun koyduğu yasalara boyun eğmesi, O'nun sanatını ve kudretini yansıtması bir nevi hamddir. "Yedi gök, yer ve bunların içinde bulunanlar O’nu tesbih eder. O’nu hamd ile tesbih etmeyen hiçbir şey yoktur. Ne var ki siz, onların tesbihini anlamazsınız..." (İsrâ, 17/44)
- İstemli (İradî) Hamd: İnsanların ve cinlerin, iman ederek, bilinçli bir şekilde Allah'ın nimetlerini ve mükemmelliğini idrak edip O'nu dil, kalp ve amelleriyle övmesi ve O'na şükretmesidir. En makbul olan hamd budur.
El-Hamîd olan Allah'ın rızası, O'na yapılan samimi hamd ve şükürle kazanılır.
El-Hamîd Zikrinin Faziletleri: Ahlakı Güzelleştirmek, İnsanlar Tarafından Sevilmek, İlahi Lütfa ve Rızaya Ermek
Rabbimizin bu her türlü övgüye layık olan ismini zikretmek, O'nun sonsuz nimetlerini ve mükemmelliğini ikrar etmek, O'na şükranlarımızı sunmak ve O'nun rızasını kazanmaya çalışmaktır. Zikirde aslolan, O'nun her türlü hamde layık olduğuna tam bir iman ve O'na karşı derin bir sevgi, saygı ve minnettarlık duymaktır.
- Ahlakın Güzelleşmesi ve Övülen Bir Kişi Olmak İçin: Her gün sabah ve akşam namazlarından sonra (veya gün içinde) 100 defa "Yâ Hamîd" zikrine devam eden kimsenin, Allah'ın izniyle ahlakının güzelleşeceği, insanlar tarafından sevilen, sayılan ve övülen bir kişi olacağı umulur.
- Sözlerinin Sevilmesi ve Tesirli Olması İçin: Bu ismi şerifi zikretmeye devam edenlerin sözlerinin daha tatlı, daha etkili ve insanlar tarafından daha çok kabul görür hale gelebileceği belirtilir.
- Her Türlü Hayırlı Dileğin Kabulü ve İhtiyaçların Giderilmesi İçin: Düzenli olarak 62 defa "El-Hamîd" ismini zikreden kişinin, meşru ve hayırlı dileklerinin kabul edileceği, ihtiyaçlarının Allah tarafından giderileceği ve işlerinde muvaffakiyet elde edeceği rivayet edilir.
- Allah'ın Rızasını ve Sevgisini Kazanmak İçin: "Yâ Hamîd" zikri, kulun Allah'a olan hamdini ve şükrünü ifade etmesinin bir yoludur. Bu da O'nun rızasını ve sevgisini kazanmaya vesile olur.
- Nimetlerin Artması ve Bereketlenmesi İçin: Şükür nimeti artırdığı için, El-Hamîd ismini zikrederek Allah'a hamd etmek, mevcut nimetlerin bereketlenmesine ve yeni nimetlerin lütfedilmesine bir kapı aralar.
Bir Not: Bu zikirlerle talep edilen dünyevi faydalar, asla Allah'ın rızasının ve ahiret saadetinin önüne geçmemelidir. Niyet, her zaman O'nun yüceliğini anmak, O'na şükretmek ve O'nun rızasına nail olmak olmalıdır. Hamd, aynı zamanda bir kulluk görevidir.
El-Hamîd İsminin Ebced Değeri ve Övgünün O Güzel Sayısal Ahengi
El-Hamîd (الحميد) isminin ebced sistemindeki sayısal değeri 62'dir. Bu sayı, bazı zikirlerin adedinin belirlenmesinde bir referans olarak kullanılmış ve El-Hamîd isminin ifade ettiği her türlü övgüye layık olma, şükredilme ve yüceltilme sıfatının sembolik bir yansıması olarak değerlendirilmiştir. Ancak Rabbimizin hamde layık olan sonsuz vasıfları ve nimetleri, sayıların ifade sınırlarının çok ötesindedir.
Kimler, Ne İçin 'Ya Hamîd' Der? Şükür, Rıza, Güzel Ahlak, Övülmeye Layık Olma ve İlahi Takdir Arayışı
"Yâ Hamîd!" veya "Elhamdülillah!" nidası, kulun Rabbimizin sonsuz nimetleri, lütufları ve mükemmelliği karşısında O'na olan minnettarlığını, hayranlığını ve övgüsünü en içten şekilde ifade etmesidir:
- Allah'ın Sayısız Nimetlerine Şükretmek İsteyen Herkes: Sağlık, iman, akıl, aile, rızık gibi kendisine verilen her türlü nimete karşı Rabbine hamd ve şükürlerini sunmak isteyenler.
- Ahlakını Güzelleştirmek ve İnsanlar Tarafından Sevilmek İsteyenler: Övülmeye layık bir karaktere, güzel bir ahlaka sahip olmayı ve bu sayede hem Allah'ın hem de insanların sevgisini kazanmayı arzulayanlar.
- Sözlerinin Tesirli ve Kabul Edilir Olmasını Dileyenler: Konuşmalarının hikmetli, etkili ve insanlar tarafından olumlu karşılanmasını isteyenler.
- Her Halükârda Allah'a Hamd Etme Bilincine Ulaşmak İsteyenler: Sadece nimet ve bolluk zamanlarında değil, zorluk ve imtihan anlarında da Allah'ın takdirine razı olup O'na hamd edebilme olgunluğuna erişmek isteyenler.
- Allah'ın Rızasını Kazanmayı En Büyük Gaye Edinenler: Hayattaki en büyük amacı Allah'ı razı etmek ve O'nun övdüğü kullar arasına girmek olanlar.
Tefekkür Ufukları: El-Hamîd İsmiyle Hayata Şükür Penceresinden Bakmak, Her Halde O'nu Övmek, Kâinatın Hamdini Duymak ve Hamd Eden Bir Yaşam Sürmek
El-Hamîd ismi üzerinde tefekkür etmek, hayatımıza derin bir şükran, minnettarlık, pozitif bir bakış açısı ve Allah'ın rızasına uygun, övgüye layık bir yaşam sürme arzusu kazandırır:
- Her Şey Hamde Layık Olan Allah'tandır: İyilik de kötülük de, nimet de musibet de O'nun izni ve takdiriyle olur. El-Hamîd olan Rabbimiz, her işinde övgüye layıktır, çünkü O'nun her fiilinde bir hikmet ve bir hayır gizlidir. Bu idrak, zorluklar karşısında bile hamd edebilmeyi öğretir.
- Kâinatın Zikri: "Sübhânallâhi ve Bihamdihî": Her varlık kendi lisanıyla Allah'ı tesbih eder ve O'na hamd eder. Biz de bu zikre katılarak kâinatla bir ahenk içine gireriz. "Sübhânallâhi ve bihamdihî, sübhânallâhi'l-Azîm" (Allah'ı hamdiyle tesbih ederim, Azîm olan Allah her türlü noksanlıktan münezzehtir) zikri bu şuurun bir ifadesidir.
- Şükür, Nimetin Devamının ve Artmasının Anahtarıdır: Verilen nimetlere şükretmek, o nimetlerin kıymetini bilmek ve onları Allah yolunda kullanmak, hem mevcut nimetlerin devamını sağlar hem de yeni nimetlerin kapısını aralar.
- Hamd Eden Bir Ahlak Geliştirmek: Sadece dil ile "Elhamdülillah" demek değil, aynı zamanda halimizle, tavırlarımızla, ahlakımızla da Allah'a hamd eden bir kul olmaya çalışmalıyız. Güzel ahlak, sabır, cömertlik, affedicilik gibi erdemler, bir nevi fiili hamddir.
- En Büyük Hamd, O'na İman ve İtaat Etmektir: Allah'a en güzel hamd, O'na iman etmek, emirlerine uymak, yasaklarından kaçınmak ve O'nun rızasını kazanmak için yaşamaktır. Çünkü O, böyle bir kulluğa ve övgüye her şeyden daha layıktır.
El-Hamîd olan Rabbimiz, bizleri Kendi sayısız nimetlerine karşı daima hamd eden, şükreden, Zâtının ve sıfatlarının mükemmelliğini idrak ederek O'nu layıkıyla öven, ahlakıyla ve yaşantısıyla övgüye layık olan bahtiyar kullarından eylesin. Dillerimizi ve kalplerimizi zikriyle ve hamdiyle meşgul kılsın.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
