Rabbimizi tanımak, O'na iman etmek, O'nu sevmek ve O'na kulluk etmek... Hayat yolculuğumuzun en temel gayesi budur. Peki, Zâtı itibarıyla bizim idrak sınırlarımızı aşan Yüce Allah'ı nasıl tanıyabiliriz? İşte bu noktada Rabbimiz, sonsuz rahmetiyle Kendisini bize tanıtan kapılar açmıştır. Bu kapıların en önemlileri, O'nun Kur'an-ı Kerim'de ve Peygamber Efendimiz'in (s.a.v) dilinde bize bildirdiği güzel isimleri, yani Esmâ-ül Hüsnâ (الأسماء الحسنى)'dır.
Bu yazıda, Esmâ-ül Hüsnâ'nın ne anlama geldiğini, İslam'daki yerini, önemini ve bu mübarek isimlerle nasıl bağ kurabileceğimizi anlamaya çalışacağız.
"Esma" ve "Esmâ-ül Hüsnâ" Ne Demektir?
Esmâ (أسماء), Arapça'da "isim" anlamına gelen "İsm" (اسم) kelimesinin çoğuludur, yani "isimler" demektir.
Hüsnâ (الحسنى) ise, "güzel" anlamına gelen "hasen" (حسن) kelimesinin "en güzel" anlamındaki ism-i tafdilinin müennes (dişil) formudur. "En güzel, en iyi, en mükemmel" manalarına gelir.
Dolayısıyla Esmâ-ül Hüsnâ, tam olarak "En Güzel İsimler" anlamına gelir. Bu terkip, sadece ve sadece Allah Teâlâ'ya ait olan, O'nun sonsuz kemâlini, yüceliğini, kutsallığını ve cemâlini ifade eden, hiçbir eksiklik ve kusur barındırmayan en mükemmel isimleri tanımlar.
Bu isimler, O'nun Zâtını değil (çünkü Zâtı kavranamaz), O'nun kutsal sıfatlarını ve fiillerini bize tanıtır. Her bir isim, O'nun sonsuzluğuna açılan bir pencere gibidir.
Esmâ-ül Hüsnâ'nın Kaynağı ve Önemi
Allah'ın güzel isimleri bize öncelikle iki temel kaynağımız olan Kur'an-ı Kerim ve Peygamber Efendimiz'in (s.a.v) Sahih Sünneti aracılığıyla bildirilmiştir. Kur'an-ı Kerim'de Rabbimiz şöyle buyurur:
"En güzel isimler (Esmâ-ül Hüsnâ) Allah'ındır. O'na o güzel isimleriyle dua edin..." (A'râf Suresi, 7:180)
Yine başka ayetlerde de O'nu güzel isimleriyle anmamız tavsiye edilir (İsrâ 17:110; Tâhâ 20:8; Haşr 59:24).
Esmâ-ül Hüsnâ'yı bilmenin ve onlarla amel etmenin önemi çok büyüktür:
- Allah'ı Tanımanın (Marifetullah) Yolu: O'nun isim ve sıfatlarını öğrenmeden O'nu hakkıyla tanımak mümkün değildir. Her bir isim (Rahmân, Alîm, Kâdir, Vedûd vb.), O'nun bir özelliğini bize tanıtır ve O'na olan imanımızı bilgiyle derinleştirir.
- Doğru İnancın (Tevhid) Temeli: Allah'ın isim ve sıfatlarını doğru bir şekilde öğrenmek, O'nu yaratılmışlara benzetme (teşbih) veya sıfatlarını inkâr etme (ta'til) gibi yanlışlıklardan korunmamızı sağlar. O'nun Tek (Vâhid, Ehad) ve Benzersiz olduğunu idrak etmemize yardımcı olur.
- Dua ve İbadetin Ruhu: Ayette de emredildiği gibi, Allah'a O'nun güzel isimleriyle dua ederiz. İhtiyacımıza uygun isimleri (şifa için Ya Şâfî, rızık için Ya Rezzâk, af için Ya Gafûr) zikrederek O'na yönelmek, duanın kabulüne daha layıktır. İbadetler de O'nun bu isimlerinin tecellilerine bir şükran ifadesidir.
- Manevi Bağlantı ve Yakınlık: Allah'ın isimlerini zikretmek ve tefekkür etmek, kalbi O'na bağlar, O'na olan sevgiyi, saygıyı, korkuyu (haşyet) ve güveni (tevekkül) artırır.
- Ahlâkî Gelişim (Tahalluk): Allah'ın isimlerinin yansıttığı güzel ahlakı (merhamet, adalet, sabır, cömertlik, affedicilik vb.) örnek alıp kendi hayatımızda uygulamaya çalışmak, ahlakımızı güzelleştirir ve bizi O'na benzetmeye (O'nun ahlakıyla ahlaklanmaya) teşvik eder (elbette beşerî sınırlarımız dahilinde).
Esmâ-ül Hüsnâ'nın Sayısı
Peygamber Efendimiz'den (s.a.v) rivayet edilen meşhur bir hadis-i şerifte şöyle buyrulur: "Muhakkak ki Allah’ın doksan dokuz ismi vardır. Kim bunları (ihsâ ederse) sayar, manalarını anlar ve onlarla amel ederse cennete girer. Allah tektir, teki sever." (Buhârî, Deavât, 68; Müslim, Zikir, 5-6).
Bu hadis, Esmâ-ül Hüsnâ'nın sayısının 99 olduğunu belirtir. Ancak İslam alimleri, bunun Allah'ın isimlerinin sadece 99 ile sınırlı olduğu anlamına gelmediği konusunda ittifak etmişlerdir. Allah'ın isim ve sıfatları sonsuzdur. Bu hadiste belirtilen 99 isim, Kur'an ve Sünnet'te geçen veya bunlardan anlaşılan, en bilinen, en kapsamlı ve ezberlenip anlaşılması özellikle teşvik edilen isimlerdir. "İhsâ etmek" sadece saymak değil, manalarını anlamak, onlarla dua etmek ve hayatına yansıtmak demektir.
Esmâ-ül Hüsnâ'yı Anlamak ve Hayata Yansıtmak
Esmâ-ül Hüsnâ'yı sadece bir liste olarak ezberlemek yeterli değildir. Asıl önemli olan, bu isimlerin hayatımızdaki yerini ve anlamını kavramaktır:
- Dua Ederken: İhtiyacımıza en uygun isimle Rabbimize sesleniriz. Örneğin:
- Zorlukta kolaylık için: "Ya Fettâh! Ya Vekîl!"
- Bilgi ve anlayış için: "Ya Alîm! Ya Hakîm!"
- Sevgi ve muhabbet için: "Ya Vedûd! Ya Câmi!"
- Güç ve kuvvet için: "Ya Kaviyy! Ya Metîn!"
- Af ve mağfiret için: "Ya Gafûr! Ya Afüvv! Ya Tevvâb!"
- Zikrederken: Belirli isimleri veya "Ya Allah", "Ya Hayyu Ya Kayyûm", "Ya Ze'l-Celâli ve'l-İkrâm" gibi kapsamlı ifadeleri tekrar ederek kalbi Allah ile meşgul etmek, O'nun sıfatlarını hatırlamak.
- Tefekkür Ederken: Kâinattaki her bir varlığa ve olaya bakarken Allah'ın hangi isimlerinin tecelli ettiğini düşünmek. Bir çiçeğin güzelliğinde El-Cemîl'i, yağmurun rahmetinde Er-Rahmân'ı, düzenli işleyişte El-Hakîm'i görmek.
- Ahlakımızı Güzelleştirirken: O'nun isimlerinden ilham almak. Er-Rahmân gibi merhametli, El-Adl gibi adil, Es-Sabûr gibi sabırlı, El-Kerîm gibi cömert olmaya çalışmak.
Esmâ-ül Hüsnâ, Rabbimizi tanımak, O'na bağlanmak ve O'nunla iletişim kurmak için bize sunulmuş ilahi anahtarlardır. Bu anahtarları kullanarak marifet kapılarını aralayabilir, imanımızı derinleştirebilir, dualarımızı daha anlamlı kılabilir ve ahlakımızı güzelleştirebiliriz. Ne mutlu o güzel isimleri öğrenen, anlayan ve hayatına yansıtanlara!
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
