İnsan, unutkan ve hataya düşmeye meyilli bir varlıktır. Günlük hayatın içinde bilerek veya bilmeyerek pek çok günah işleyebilir, Rabbine karşı kusurlu davranışlarda bulunabiliriz. Ancak Rahmeti sonsuz olan Allah Teâlâ, bizlere her zaman O'na dönme ve affını talep etme kapısını açık bırakmıştır. İşte bu kapının anahtarı Tövbe ve onun dildeki ifadesi olan İstiğfar, yani "Estağfirullah" demektir.
İstiğfar (Estağfirullah) Nedir? Anlamı ve Önemi
İstiğfar (استغفار), Arapça "ğafera" (غفر - örtmek, bağışlamak, korumak) kökünden gelir ve Allah'tan günahların örtülmesini, bağışlanmasını ve kötü sonuçlarından korunmayı istemek anlamına gelir. "Estağfirullah" (أستغفر الله) ifadesi ise "Allah'tan bağışlanma (mağfiret) dilerim" demektir. Bu, kulun acizliğini, günahını itiraf etmesi ve Rabbinden af dilemesidir.
İstiğfarın önemi hem Kur'an ayetlerinde hem de Peygamber Efendimiz'in (s.a.v) hadislerinde defalarca vurgulanmıştır:
- Allah'ın Emridir: Kur'an'da "...Rabbinizden bağışlanma dileyin, sonra O'na tövbe edin..." (Hûd, 11:3) gibi birçok ayette istiğfar emredilir.
- Peygamberlerin Sünnetidir: Başta Peygamber Efendimiz (s.a.v) olmak üzere tüm peygamberler ümmetlerine istiğfarı tavsiye etmişler ve kendileri de çokça yapmışlardır. Hz. Muhammed (s.a.v) günahsız olduğu halde günde 70 veya 100 defa istiğfar ettiğini bildirmiştir (Buhârî).
- Günahları Temizler: İstiğfar, işlenen günahların affedilmesine, kalbin manevi kirlerden arınmasına vesiledir.
- Rahmet ve Bereketi Celbeder: Hz. Nuh'un (a.s) kavmine söylediği gibi: "Dedim ki: 'Rabbinizden bağışlama dileyin; çünkü O, çok bağışlayandır (Gaffâr). (Bağışlama dileyin ki,) üzerinize gökten bol bol yağmur indirsin. Sizi mallarla ve oğullarla desteklesin, sizin için bahçeler var etsin, sizin için ırmaklar var etsin." (Nûh, 71:10-12). Bu ayetler, istiğfarın sadece ahiret için değil, dünya nimetlerinin artması için de bir vesile olduğunu gösterir.
- Sıkıntıları Giderir: Hadis-i şerifte "Kim istiğfara devam ederse, Allah onun her sıkıntısı için bir çıkış yolu ve her kederi için bir ferahlık verir ve onu hiç ummadığı yerden rızıklandırır." (Ebû Dâvûd, Vitir, 26) buyrulmuştur.
Kabul Olunan Tövbenin Şartları
"Estağfirullah" demek önemli bir adım olsa da, gerçek bir tövbenin ve affa nail olmanın bazı şartları vardır:
- Günahı Terk Etmek: İşlenen günahtan derhal vazgeçmek.
- Pişmanlık Duymak (Nedamet): Yaptığı günahtan dolayı kalben derin bir üzüntü ve pişmanlık duymak. Pişmanlık, tövbenin ruhudur.
- Bir Daha Yapmamaya Karar Vermek (Azm): O günaha bir daha dönmemeye kesin olarak karar vermek.
- Kul Hakkını İade Etmek: Eğer işlenen günah başka insanların hakkıyla ilgiliyse (gıybet, hırsızlık, iftira vb.), o kişiden helallik almak veya hakkını iade etmek gerekir.
- Vaktinde Yapmak: Ölüm anı (can boğaza gelince) veya kıyametin büyük alametleri (güneşin batıdan doğması gibi) ortaya çıkmadan önce tövbe etmek gerekir.
İstiğfar, bu samimi tövbe halinin dil ile ifadesi ve Allah'tan af talebidir.
Estağfirullah Nasıl Çekilir? Sünnetteki Şekilleri ve Tavsiyeler
İstiğfarın en kısa ve yaygın şekli "Estağfirullah" (Allah'tan af dilerim) demektir. Ancak Peygamber Efendimiz'in (s.a.v) öğrettiği daha kapsamlı ve faziletli istiğfar duaları da vardır:
Kapsamlı Bir İstiğfar Duası
Arapça Okunuşu
أَسْتَغْفِرُ اللهَ الْعَظِيمَ الَّذِي لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيَّ الْقَيُّومَ وَأَتُوبُ إِلَيْهِ
Türkçe Okunuşu
Estağfirullâhe'l-Azîm ellezî lâ ilâhe illâ Huve'l-Hayye'l-Kayyûme ve etûbu ileyh.
Türkçe Meali
Kendisinden başka ilah olmayan, ezelî diri (Hayy), her an her şeyi ayakta tutan (Kayyûm) Yüce Allah'tan bağışlanma dilerim ve O'na tövbe ederim.
(Fazileti hakkında hadis: "Kim bu duayı okursa, savaştan kaçmış bile olsa günahları affedilir." - Ebû Dâvûd, Tirmizî)
Seyyidü'l-İstiğfar (İstiğfarın Efendisi)
Arapça Okunuşu
اَللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّي لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ خَلَقْتَنِي وَأَنَا عَبْدُكَ وَأَنَا عَلَى عَهْدِكَ وَوَعْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ أَبُوءُ لَكَ بِنِعْمَتِكَ عَلَيَّ وَأَبُوءُ لَكَ بِذَنْبِي فَاغْفِرْ لِي فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ أَنْتَ
Türkçe Okunuşu
Allahümme ente Rabbî lâ ilâhe illâ ente halaktenî ve ene abduke ve ene alâ ahdike ve va'dike mesteta'tu eûzu bike min şerri mâ sana'tu ebûu leke bi ni'metike aleyye ve ebûu leke bi zenbî fağfir lî fe innehû lâ yağfiru'z-zunûbe illâ ente.
Türkçe Meali
Allah'ım! Sen benim Rabbimsin. Senden başka ilah yoktur. Beni sen yarattın ve ben senin kulunum. Gücüm yettiğince sana verdiğim söz üzereyim ve vaadine bağlıyım. Yaptıklarımın şerrinden sana sığınırım. Üzerimdeki nimetini itiraf ediyorum, günahımı da itiraf ediyorum. Beni bağışla; çünkü Senden başka günahları bağışlayacak kimse yoktur.
(Fazileti hakkında hadis: "Kim bunu inanarak sabah okur da akşam olmadan ölürse cennetliktir. Kim de akşam okur da sabah olmadan ölürse o da cennetliktir." - Buhârî, Daavât, 2)
Sayı ve Zaman: Peygamber Efendimiz (s.a.v) günde 70 veya 100 defa istiğfar ederdi. Bu sayılar, bizim için de bir ölçü olabilir. Belirli bir sayı şart olmamakla birlikte, istiğfarı günlük vird (alışkanlık) haline getirmek çok önemlidir. Özellikle namazlardan sonra, seher vaktinde (imsaktan önce), günah işlediğini hatırlayınca veya günün herhangi bir anında istiğfar edilebilir.
İstiğfarı Hayata Geçirmek: En Güzel Terkip
"Estağfirullah" demek sadece bir söz değildir; aynı zamanda bir yaşam biçimidir. Gerçek istiğfar terkibi şunları içerir:
- Dil ile İstiğfar: Sürekli Allah'tan af dilemek.
- Kalp ile Pişmanlık: İşlenen günahlara kalben üzülmek.
- Beden ile Terk: Günaha götüren yollardan ve fiillerden uzak durmak.
- Kararlılık ile Dönmemek: Günaha tekrar dönmemeye azmetmek.
- Amel ile Düzeltme: Yapılan hatayı salih amellerle telafi etmeye çalışmak.
İstiğfarı hayatının bir parçası haline getiren kişi, sürekli manevi bir arınma ve Allah'a yöneliş içinde olur.
Tövbe ve istiğfar, Rabbimizin bize açtığı sonsuz bir rahmet kapısıdır. Ne kadar günahkâr olursak olalım, bu kapıdan içeri girmekten asla çekinmemeli, ümitsizliğe düşmemeliyiz. Samimiyetle "Estağfirullah" diyen, pişmanlıkla Rabbine dönen her kul için af ve mağfiret müjdesi vardır.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
