Karanlık bir gecede kara bir taşın üzerindeki kara bir karıncanın yürüyüşünden, okyanusların en derinliklerindeki yaşamdan, bir insanın kalbindeki en gizli niyet ve düşüncelerden, kâinatın en ücra köşesindeki bir atomun hareketine kadar... Hiçbir şey O'nun o her şeyi kuşatan, mükemmel ve sınırsız görmesinden gizli kalmaz. İşte O, Yüce Rabbimizin El-Basîr (Celle Celâlühû) ismidir. Bu mübarek Esma, O'nun her şeyi, her haliyle, en ince ayrıntısına kadar, hiçbir vasıtaya ihtiyaç duymadan gördüğünü ve her şeye şahit olduğunu ifade eder. Gelin, El-Basîr isminin o her şeyi gören ilahi nazarı altında, O'nun şahitliğinin verdiği güveni, amellerimizdeki sorumluluğu ve kalp gözümüzün (basiret) açılmasına olan ihtiyacı tefekkür edelim.
El-Basîr Ne Anlama Gelir? Her Zerreyi, Her Niyeti Gören Mutlak ve Kusursuz Görüş
El-Basîr: Arapça "basar" (بصر) kökünden gelir. "Basar", 'görmek, idrak etmek, bir şeyi anlamak, kalp gözüyle görmek (basiret)' gibi anlamlar taşır. El-Basîr ismi ise bu sıfatı en kâmil ve mutlak manada ifade eder:
- Her Şeyi Hakkıyla Gören: En küçükten en büyüğe, gizliden açığa, yakından uzağa demeden, varlık âlemindeki her şeyi, tüm detayları, renkleri, şekilleri ve hareketleriyle eksiksiz ve mükemmel bir şekilde gören.
- Kalplerin Özüne Vâkıf Olan: Sadece dış görünüşleri değil, aynı zamanda kalplerdeki niyetleri, düşünceleri, duyguları ve gizli halleri de gören.
- Görmesi Sınırsız ve Vasıtasız Olan: İnsanların görmesi gibi bir organa (göz), ışığa, mesafeye veya başka bir vasıtaya muhtaç olmayan. O'nun görmesi, Zâtına mahsus, ezelî ve ebedî bir sıfattır.
- Her Şeyden Haberdar ve Şahit Olan: Görmesi, aynı zamanda bilmesi (El-Alîm) ve her şeyden haberdar olmasıyla (El-Habîr) da yakından ilişkilidir. O, gördüğü her şeye şahittir.
El-Basîr olan Allah'ın görmesi, yaratılmışların sınırlı, kusurlu ve yanılgıya açık görmesinden tamamen farklıdır. O'nun nazarı, zaman ve mekânın ötesinde, her şeyi aynı anda ve aynı netlikte kuşatır.
Kur'an'da El-Basîr: İlahi Görmenin İlim, Haberdarlık ve Adaletle Muhteşem Uyumu
"Şüphesiz Allah, kullarını hakkıyla görendir (El-Basîr)." (Mü'min Suresi, 40/44'ten bir bölüm)
Kur'an-ı Kerim'de El-Basîr ismi sıkça Es-Semî' (her şeyi işiten), El-Alîm (her şeyi bilen), El-Habîr (her şeyden haberdar olan) gibi diğer Esmalarla birlikte zikredilir. Bu, O'nun görmesinin asla tek başına bir algı olmadığını; aksine her zaman ilimle, işitmeyle, her şeyden haberdar olmayla ve adaletle birlikte tecelli ettiğini gösterir. O, görür ve bilir; görür ve işitir; görür ve adaletle hükmeder.
Görmenin Sınırları ve Sınırsızlığı: El-Basîr Karşısında İnsanın Kısıtlı Görüş Alanı
İnsan olarak bizim görme duyumuz, Allah'ın bize lütfettiği büyük bir nimet olmasına rağmen, birçok açıdan sınırlıdır:
- Organlara ve Işığa Bağımlıdır: Görebilmek için sağlıklı gözlere ve yeterli ışığa ihtiyacımız vardır.
- Mesafe ve Engellerle Kısıtlıdır: Uzaktaki şeyleri net göremeyiz, duvarların arkasını veya toprağın altını göremeyiz.
- Sadece Dış Görünüşü Algılar: İnsanların kalplerini, niyetlerini veya gayb âlemini göremeyiz.
- Yanılmaya ve Aldanmaya Açıktır: Gözlerimiz bazen bizi yanıltabilir, illüzyonlara kapılabiliriz.
Halbuki El-Basîr olan Rabbimizin görmesi için hiçbir sınır, hiçbir engel, hiçbir vasıta ve hiçbir yanılma söz konusu değildir. O'nun görmesi, bizim idrak sınırlarımızın çok ötesinde bir mükemmelliktedir.
El-Basîr Zikrinin Faziletleri: Basiretin Açılması, İlahi Himaye, Feraset ve Kalp Gözünün Nurlanması
Rabbimizin bu her şeyi gören ismini zikretmek, O'nun her an bizi gördüğü bilinciyle O'na yönelmek, O'ndan basiret (kalp gözü açıklığı), feraset (doğruyu sezme yeteneği) ve ilahi himaye talep etmektir. Zikirde aslolan, O'nun şahitliğine tam bir iman ve amellerimizde O'nun rızasını gözetmektir.
- İlahi İnayet ve Hayırlı Son İçin: Sabah namazının sünneti ile farzı arasında 100 defa "Yâ Basîr" zikrine devam eden kimseye, Allah'ın izniyle özel bir ilahi yardım ve lütuf ulaşacağı, son nefesinde hüsn-i hâtime (güzel bir son) ile göçeceği ve afetlerden korunacağı umulur.
- Basiret ve Göz Sağlığı İçin: Her gün 302 defa "El-Basîr" ismini zikretmeye devam eden kişinin, manevi basiretinin (kalp gözünün) açılacağı, ferasetinin artacağı, dualarının kabul edileceği ve insanlar arasında saygınlık kazanacağı rivayet edilir. Ayrıca, göz rahatsızlıkları için de şifa niyetiyle zikredilebilir.
- Cuma Namazı Sonrası Özel Zikir: Cuma namazından sonra "Yâ Basîr" ismini zikretmenin, gözlerin nurlanmasına, görme gücünün artmasına ve kalp gözünün açılmasına vesile olabileceği belirtilir.
- Doğru Kararlar ve Feraset İçin: Bu ismi şerifi düzenli olarak zikretmek, kişinin olayların iç yüzünü daha iyi anlamasına, doğru kararlar vermesine ve aldanmaktan korunmasına yardımcı olabilir.
Bir Not: Göz rahatsızlıkları için yapılan zikirler, tıbbi tedavinin bir alternatifi değil, manevi bir destek ve Rabbimizin Es-Semî' ve El-Basîr gibi sıfatlarına sığınarak şifa talep etmenin bir yoludur. Her durumda, hem maddi hem de manevi sebeplere sarılmak esastır.
El-Basîr İsminin Ebced Değeri ve Görmenin Sayısal Yansımaları
El-Basîr (البصير) isminin ebced sistemindeki sayısal değeri 302'dir. Bu sayı, bazı zikirlerin adedinin belirlenmesinde bir referans olarak kullanılmış ve El-Basîr isminin ifade ettiği her şeyi mükemmel bir şekilde görme sıfatının sembolik bir yansıması olarak değerlendirilmiştir. Ancak Rabbimizin görme kudretinin sonsuzluğu ve kuşatıcılığı, sayıların ve harflerin ifade sınırlarının çok ötesindedir.
Kimler, Ne İçin 'Ya Basîr' Der? Gerçeği Görme, Hidayet, Şifa, Feraset ve İlahi Şahitlik Arayışı
"Yâ Basîr!" nidası, kulun her halini ve her ihtiyacını gören Rabbine en içten yakarışıdır:
- Hidayet ve Doğru Yolu Bulmak İsteyenler: Hayatın karmaşası içinde doğru yolu, hakikati ve Rabbimizin rızasına uygun olanı "görmek" ve o yolda ilerlemek için.
- Kalp Gözünün (Basiret) Açılmasını Dileyenler: Olayların dış görünüşünün ötesindeki manaları, ilahi hikmetleri ve manevi gerçekleri idrak edebilmek için.
- Göz Sağlığı ve Şifa Arayanlar: Görme ile ilgili bedensel rahatsızlıkları için, her şeyi gören ve şifa veren Rabbimizin bu sıfatına sığınarak dua edenler.
- Aldanmaktan ve Yanılmaktan Korunmak İsteyenler: İnsanların veya olayların yanıltıcı görünümlerine karşı ferasetli olmak, doğruyu yanlıştan ayırt edebilmek için.
- Gizli Kalmış Haksızlıkların Ortaya Çıkmasını İsteyenler: Kendilerine veya başkalarına yapılan gizli haksızlıkların, entrikaların El-Basîr olan Allah tarafından görülüp ortaya çıkarılmasını ve adaletin tecellisini umanlar.
- Amellerinin Allah Tarafından Görüldüğünü Bilerek İhlas Arayanlar: Yaptığı her işin, her ibadetin Allah tarafından görüldüğü bilinciyle, riyadan uzak, samimi ve ihlaslı bir kulluk sergilemek isteyenler.
Tefekkür Ufukları: El-Basîr İsmiyle Amellerimize Çeki Düzen Vermek, O'nun Şahitliğine Güvenmek ve İhsan Şuuruna Ulaşmak
El-Basîr ismi üzerinde tefekkür etmek, hayatımıza derin bir sorumluluk, huzur ve Allah'a karşı sarsılmaz bir güven ve aynı zamanda bir haşyet (saygı dolu korku) getirir:
- Amellerimizin Gizlisi Açığı O'na Malumdur: El-Basîr olan Allah, en gizli köşelerde işlediğimiz amelleri de, kalbimizden geçen niyetleri de görür. Bu bilinç, bizi her türlü kötülükten, günahtan ve riyadan sakındırmalı, amellerimizi güzelleştirmeye teşvik etmelidir.
- İhsan Şuuruna Ulaşmak: Peygamber Efendimiz'in (S.A.V) tarif ettiği "İhsan, Allah'ı görüyormuşçasına ibadet etmendir; sen O'nu görmesen de O seni muhakkak görür" bilinci, El-Basîr isminin tefekkürünün en güzel meyvesidir.
- Mazlumun Tesellisi, Zalimin Korkusu: Kimsenin görmediğini sandığı bir zulmü, bir haksızlığı El-Basîr olan Allah mutlaka görür. Bu, mazlum için büyük bir teselli ve sabır kaynağı iken, zalim için ise büyük bir uyarı ve korku nedenidir.
- Samimiyetin ve İyi Niyetin Değeri: İnsanlar sadece dış görünüşe bakarak hüküm verebilirler, ancak El-Basîr kalplerin özünü görür. Bu nedenle amellerimizde ve niyetlerimizde samimi olmak, O'nun katında en değerli olanıdır.
- Her An O'nunla Beraber Olma Hissi: Her an bizi gören bir Rabbimizin varlığı, O'nun bize ne kadar yakın olduğunu (Karîb) ve bizimle her daim beraber olduğunu hissettirir. Bu da O'na olan sevgimizi, bağlılığımızı ve O'na karşı duyduğumuz hayâyı artırır.
El-Basîr olan Rabbimiz, bizleri her zaman hayırlı ameller işleyen, O'nun her an gördüğü bilinciyle yaşayan, kalbi basiretle nurlanmış ve bu şuurla ahlakını güzelleştiren, ihsan mertebesine ulaşmaya çalışan kullarından eylesin.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
