İnsan, unutkan ve hataya meyilli bir varlıktır. Hayat yolculuğumuzda istemeden de olsa yanlışlar yapar, günahlar işler ve Rabbimizden uzaklaştığımızı hissederiz. Bu anlarda kalbimize çöken ağırlık ve ümitsizlik hissine karşı İslam'ın sunduğu en güçlü manevi sığınak ve en aydınlık çıkış yolu tövbedir. Bu yazıda, hepimizi yakından ilgilendiren tövbe nedir sorusunun cevabını arayacak ve bu manevi eylemin, işlenen günahlara karşı nasıl bir umut kapısı araladığını tefekkür edeceğiz.
Pişmanlıktan Daha Fazlası: Bir Geri Dönüş Eylemi
Tövbe, Arapça'da "geri dönmek" anlamına gelen "T-W-B" kökünden gelir. Yani tövbe, sadece işlenen bir günah için "pişmanım" demekten ibaret değildir. Tövbe, günahtan ve Allah'a isyandan yüz çevirip, tüm samimiyetle yeniden O'na, O'nun rahmetine ve rızasına geri dönme eylemidir. Bu, bir yenilenme, bir arınma ve temiz bir sayfa açma kararıdır.
Samimi Bir Tövbenin (Tevbe-i Nasûh) Şartları
Alimler, bir tövbenin tam anlamıyla samimi ve makbul bir "Tevbe-i Nasûh" olabilmesi için bazı temel şartları olduğunu belirtmişlerdir:
- İşlenen Günahtan Kalben Pişmanlık Duymak: Tövbenin ruhu, yapılan hatadan dolayı kalpte hissedilen derin bir üzüntü ve pişmanlıktır.
- Günahı Derhal Terk Etmek: Pişmanlık duyulan günahı veya günaha götüren alışkanlıkları hemen ve kararlılıkla bırakmaktır.
- Gelecekte Tekrar Etmemeye Azmetmek: O günaha bir daha asla dönmemeye dair kalpten ve samimi bir karar almaktır.
- Kul Hakkı Varsa Helalleşmek: Eğer işlenen günah, başka bir insanın hakkını (maddi veya manevi) içeriyorsa, tövbenin tamamlanması için o kişiden helallik istenmesi ve hakkının iade edilmesi gerekir.
Allah'ın Rahmetinden Ümit Kesmeyin
Yüce Allah'ın rahmetinin ne kadar geniş olduğunu ve tövbe kapısının ne kadar açık olduğunu gösteren en umut verici ayetlerden biri Zümer Suresi'ndedir: "De ki: 'Ey kendilerinin aleyhine aşırı giden kullarım! Allah'ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin. Şüphesiz Allah, bütün günahları affeder. Çünkü O, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.' (Zümer Suresi, 53. Ayet)"
Tövbe Kapısı Ne Zaman Kapanır?
Allah'ın rahmeti o kadar geniştir ki, tövbe kapısı hayatımızın son anına kadar açıktır. Peygamber Efendimiz'in (s.a.v) hadislerine göre bu kapı sadece iki durumda kapanır: Birincisi, can boğaza gelip ölüm meleğini gördüğümüz an (gargara hali). İkincisi ise kıyametin en büyük alametlerinden olan güneşin batıdan doğması anı. Bu iki an dışında, ne kadar büyük günah işlemiş olursak olalım, samimi bir dönüş için kapı her zaman açıktır.
Tövbe ve İstiğfar Arasındaki Fark
Sıkça karıştırılan iki kavram olan tövbe ve istiğfar, birbirini tamamlar. İstiğfar ("Estağfirullah" demek gibi), Allah'tan af ve bağışlanma dilemektir. Bu, tövbenin ilk adımı, bir nevi kapıyı çalma eylemidir. Tövbe ise, yukarıda saydığımız şartları içeren tam bir geri dönüş paketidir. Her tövbe bir istiğfar içerir ama her istiğfar tam bir tövbe olmayabilir. İstiğfar dildir, tövbe ise hem dil hem kalp hem de eylemdir.
Sonuç olarak tövbe, günahkarlar için değil, insan olduğunu ve hata yapabileceğini kabul eden herkes içindir. O, bir zayıflık işareti değil, Allah'ın büyüklüğü karşısında acizliğini anlama ve O'nun sonsuz rahmetine sığınma şerefidir. Düşmek değil, düştükten sonra kalkıp yeniden O'na koşmaktır asıl mesele.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
