Esmâ-ül Hüsnâ'nın Allah Teâlâ'nın Zâtında, sıfatlarında ve fiillerinde mutlak kemâlini ve her türlü övgüye layık olduğunu ifade eden El-Hamîd (الحميد) ismiyle Esmâ derslerimize devam ediyoruz. Bu isim, O'nun, yarattıkları tarafından övülse de övülmese de, özünde ve yaptığı her işte övgüye layık yegâne varlık olduğunu anlatır.
El-Hamîd İsminin Anlamı ve Övgünün Kaynağı
El-Hamîd ismi, Arapça'daki "hamd" (حمد) kökünden gelir. Hamd; övmek, sena etmek, teşekkür etmek, minnet duymak, bir varlığın sahip olduğu güzellikleri, iyilikleri ve mükemmellikleri dile getirmek demektir. Hamd, genellikle hem varlığın kendi özündeki güzellikler ve yetkinlikler için hem de o varlıktan görülen iyilik ve lütuflar için yapılan, sevgi ve saygı içeren bir övgüdür.
El-Hamîd, "Her türlü övgüye ve teşekküre layık olan, bütün varlıklar tarafından diliyle veya haliyle övülen, Zâtında, sıfatlarında ve fiillerinde mükemmel olduğu için hamd edilmeye tek layık olan" demektir. O, yarattığı her şeydeki sanat, verdiği her nimetteki lütuf, her emrindeki hikmet, her fiilindeki adalet sebebiyle övgüye layıktır. İnsanlar O'nu övsün veya övmesin, O zaten özü itibarıyla Hamîd'dir, yani övülmüştür ve övgüye layıktır.
Bütün övgüler nihayetinde O'na aittir. Yaratılmışlardaki güzellikler ve övgüye değer vasıflar, O'nun isim ve sıfatlarının birer yansımasıdır. Eş-Şekûr ismi daha çok yapılan iyiliğe ve şükre verilen karşılığı ifade ederken, El-Hamîd ismi, karşılık olsun veya olmasın, O'nun Zâtının ve fiillerinin mutlak olarak övgüye layık olduğunu belirtir. Hamd, şükürden daha kapsamlıdır.
Kur'an-ı Kerim'de El-Hamîd İsmi
El-Hamîd ismi, Kur'an-ı Kerim'de Allah'ın bu temel vasfını vurgulamak için çok sık kullanılır. Genellikle O'nun zenginliğini, yüceliğini, hikmetini veya dostluğunu ifade eden isimlerle birlikte gelir:
- El-Ganiyy ile: Sıkça "Ganiyyun Hamîd" (Hiçbir şeye muhtaç olmayan, her türlü övgüye layık olan) şeklinde geçer (Lokmân 31:12; İbrahim 14:8 vb.). Bu, O'nun övgüye layık olmasının, kullarının övgüsüne muhtaç olmasından kaynaklanmadığını, kendi Zâtından geldiğini gösterir.
- El-Mecîd ile: "Hamîdun Mecîd" (Övgüye layık, şanı yüce) şeklinde geçer (Hûd 11:73). Bu ikili, namazlardaki Salât-ı İbrahimiyye'de de tekrarlanır ve O'nun hem övgüye layık hem de şanlı ve ulu olduğunu ifade eder.
- El-Veliyy ile: "el-Veliyyu'l-Hamîd" (Dost ve koruyucu olan, her türlü övgüye layık olan) şeklinde geçer (Şûrâ 42:28). Bu, O'nun dostluğunun ve yardımının övgüye değer olduğunu gösterir.
- El-Azîz ile: "...çok güçlü (el-Azîz), övgüye layık (el-Hamîd) olan Allah'ın yoluna..." (İbrahim 14:1; Sebe' 34:6).
Ayrıca Fâtiha, En'âm, Kehf, Sebe' ve Fâtır Sureleri "Elhamdülillâh" (Hamd Allah'a mahsustur) diyerek başlar. Bu, hamdin İslam inancındaki merkezi yerini gösterir. Kur'an, yerdeki ve gökteki her şeyin Allah'ı hamd ile tesbih ettiğini de belirtir: "...O'nu hamd ile tesbih etmeyen hiçbir şey yoktur..." (İsrâ Suresi, 17:44).
El-Hamîd (الحميد) İsminin Ebced Değeri
Ebced hesaplamasında "El-Hamîd" isminin sayısal değeri, başındaki "El-" (ال) takısı çıkarılarak "Hamîd" (حميد) üzerinden hesaplanır.
- Küçük Ebced: Harflerin temel sayısal değerleri toplanır:
Ha (ح): 8
Mim (م): 40
Ya (ي): 10
Dal (د): 4
Toplam (Küçük Ebced): 8 + 40 + 10 + 4 = 62 - Büyük Ebced: Listenizde belirtilen ve küçük ebcedin karesi olan değerdir: 62 x 62 = 3844. Bu büyük değerin, özellikle Allah'a karşı derin bir hamd ve şükür hali kazanma, güzel ahlakla bezenme veya insanlar tarafından övülen ve sevilen bir kişi olma (Allah rızası için) gibi niyetlerle yapılan zikirlerde daha güçlü bir tecelli için kullanıldığı ifade edilir.
Zikir için genellikle küçük ebced değeri olan 62 sayısı esas alınır.
"Ya Hamîd" Zikrinin Anlamı ve Kullanımı
"Ya Hamîd" (يا حميد) nidası, "Ey Her Türlü Övgüye Layık Olan Rabbim!" anlamına gelir. Bu zikirle:
- Allah'a Zâtı, sıfatları ve nimetleri için hamd edilir, O yüceltilir.
- Her durumda (nimet veya musibet) Allah'a şükretme ve O'nu övme bilinci geliştirilir ("Elhamdülillâhi alâ külli hâl").
- Allah katında ve insanlar nezdinde güzel ahlaklı, övülen bir kul olmak niyaz edilir.
- Dualara hamd ile başlanarak kabulü umulur.
- Kalpteki gafletin giderilmesi ve nimetleri fark edip şükretme hali istenir.
El-Hamîd İsmini Zikretmenin Faziletleri ve Kullanım Alanları
El-Hamîd ism-i şerifini zikretmek, dilimizi ve kalbimizi Allah'a övgü ile süslemektir:
- Şükrü ve Hamdi Artırır: Kişinin Allah'a karşı şükran duygularını derinleştirir, her durumda hamd etme alışkanlığı kazandırır.
- Güzel Ahlak Kazandırır: Övgüye layık olan Allah'ı anmak, kişiyi de ahlaken güzelleşmeye ve övgüye değer işler yapmaya teşvik eder.
- Nimetlerin Artmasına Vesiledir: Hamd, şükür gibi, nimetin artmasına bir vesiledir.
- Sevilen ve Sayılan Biri Olma: Güzel ahlak ve hamd hali, kişinin insanlar tarafından sevilip sayılmasına yardımcı olur.
- Duaların Kabulüne Yardımcı Olur: Duaya hamd ile başlamak, duanın kabul edilme ihtimalini artıran önemli bir adaptır.
- Kanaat Verir: Her durumda hamd edebilmek, kanaat sahibi olmayı kolaylaştırır.
Günde ebced değeri olan 62 defa "Ya Hamîd" zikretmek veya hayatın her anında dili "Elhamdülillah" ile ıslak tutmak, bu ismin faziletlerine ulaşmanın en güzel yoludur. Namazlardan sonra yapılan tesbihatta da hamd önemli bir yer tutar.
El-Hamîd İsminin Diğer Esmalarla Kullanımı
El-Hamîd ismi, O'nun övgüye layık oluşunun farklı yönlerini veya ilişkili olduğu diğer sıfatları vurgulamak için başka esmalarla birlikte zikredilebilir:
- "Ya Ganiyy, Ya Hamîd": Hiçbir şeye muhtaç olmayan ve övgüye layık olan; O'nun övgüye layık oluşunun bir ihtiyaçtan kaynaklanmadığını belirtir.
- "Ya Hamîd, Ya Mecîd": Övgüye layık ve şanı yüce; Kur'an'da ve salavatta geçen bu önemli ikili, O'nun hem övgüye layık hem de ulu olduğunu ifade eder.
- "Ya Veliyy, Ya Hamîd": Dost ve koruyucu olan ve övgüye layık olan; O'nun dostluğunun ve yardımının övgüye değer olduğunu gösterir.
- "Ya Azîz, Ya Hamîd": Mutlak güç sahibi ve övgüye layık olan; O'nun gücünün ve izzetinin de övgüye layık olduğunu belirtir.
- "Ya Şekûr, Ya Hamîd": Şükrün karşılığını veren ve övgüye layık olan; hem O'nun bizim şükrümüzü kabul ettiğini hem de kendisinin mutlak övgüye layık olduğunu ifade eder.
El-Hamîd olan Rabbimiz, varlığındaki ve fiillerindeki sonsuz mükemmellik sebebiyle her an, her yerde, her dilde övgüye layık yegâne Zât'tır. Kâinattaki her zerre O'nu hamd ile tesbih etmektedir. Biz de dilimizle, kalbimizle ve halimizle sürekli "Elhamdülillah" diyerek O'nun bu yüce isminin tecellilerine mazhar olmaya çalışalım.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
