Kur'an-ı Kerim'in ilk suresi olan Fatiha, "açan", "başlangıç" anlamına gelir ve adeta ilahi kitabın bir anahtarı, özeti ve ruhu mesabesindedir. Namazlarımızın her rekatında okuduğumuz bu mübarek sure, hem Rabbimize en güzel övgüleri sunar, hem O'na olan kulluğumuzu ikrar eder, hem de O'ndan en temel ihtiyacımız olan doğru yola iletilmeyi talep ederiz. Fatiha, başlı başına bir dua, bir zikir, bir şifa ve bir hidayet rehberidir.
Fatiha Suresi'nin İsimleri ve Önemi
Fatiha Suresi, taşıdığı derin manalar ve sahip olduğu merkezi önem sebebiyle pek çok isimle anılmıştır. En meşhurları şunlardır:
- Fâtiha (فاتحة): Açan, başlangıç. Kur'an'ı açan sure olduğu için bu ismi almıştır.
- Ümmü'l-Kitâb / Ümmü'l-Kur'an (أمّ الكتاب / أمّ القرآن): Kitabın / Kur'an'ın Anası/Özü. Kur'an'ın temel mesajlarını öz olarak içerdiği için bu isim verilmiştir.
- Es-Seb'u'l-Mesânî (السبع المثاني): Tekrarlanan Yedi Ayet. Yedi ayetten oluştuğu ve namazların her rekatında tekrarlandığı için bu isimle anılır (Hicr 15:87).
- Sûretü'l-Hamd (سورة الحمد): Hamd Suresi. Allah'a hamd ile başladığı için bu ismi almıştır.
- Sûretü's-Salât (سورة الصلاة): Namaz Suresi. Namazın temel rüknü olduğu, onsuz namazın sahih olmayacağı için bu isimle de anılır.
- Eş-Şifâ (الشفاء): Şifa. Hem maddi hem de manevi hastalıklar için şifa kaynağı olduğuna inanılır.
- El-Esâs (الأساس): Temel, Esas. Kur'an'ın ve dinin temel esaslarını içerdiği için.
- El-Kâfiye (الكافية): Yeterli Olan. Tek başına bile bir dua ve yakarış olarak yeterli olduğu için.
Fatiha Suresi'nin namazın her rekatında okunması, onun İslam dinindeki merkezi yerini ve vazgeçilmezliğini gösterir.
Fatiha Suresi'nin Faziletleri
Peygamber Efendimiz (s.a.v), Fatiha Suresi'nin faziletleri hakkında pek çok müjde vermiştir:
- O'nun Kur'an'daki en büyük sure olduğunu belirtmiştir. (Buhârî)
- Hem Tevrat'ta, hem İncil'de, hem Zebur'da, hem de Kur'an'da Fatiha Suresi gibi bir surenin indirilmediğini haber vermiştir. (Tirmizî)
- Onun hem bir dua hem de şifa (rukye) olduğunu bildirmiştir. Sahabeler, Fatiha okuyarak hastaları tedavi etmişlerdir. (Buhârî, Müslim)
- Bir Hadis-i Kudsî'de Allah Teâlâ'nın şöyle buyurduğu rivayet edilir: "Namazı (Fatiha'yı) kendimle kulum arasında yarı yarıya paylaştırdım. Yarısı Benim, yarısı kulumundur. Kuluma istediği verilecektir..." Bu hadis, Fatiha'nın kul ile Allah arasında özel bir diyalog olduğunu gösterir; kul hamd eder, Allah "Kulum bana hamd etti" der; kul yardım ister, Allah "Bu kulumundur, kuluma istediği verilecektir" buyurur. (Müslim)
Fatiha Suresi'nin Anlamı ve İçeriği
Fatiha Suresi, kısa ve öz olmasına rağmen çok derin ve kapsamlı manalar içerir:
- (1) Hamd: Âlemlerin Rabbi olan Allah'a mutlak övgü ve şükran ifadesiyle başlar.
- (2-3) Allah'ın Sıfatları: O'nun sonsuz merhamet sahibi (Rahmân ve Rahîm) ve Hesap Gününün tek Hâkimi (Mâliki Yevmiddîn) olduğu ikrar edilir.
- (4) Tevhid ve Tevekkül: Sadece Allah'a kulluk edileceği ve sadece O'ndan yardım isteneceği (İyyâke na'budu ve iyyâke neste'în) beyan edilerek şirk reddedilir ve tevekkül ifade edilir.
- (5-7) Dua ve Hidayet Talebi: En temel ihtiyaç olan Sırat-ı Müstakim'e (dosdoğru yola) iletilme talebi; nimet verilenlerin yoluna gitme, gazaba uğrayanların ve sapanların yolundan ise korunma duası yapılır.
Fatiha, bir kulun Rabbine karşı duruşunu, O'na olan inancını, bağlılığını ve en temel isteklerini özetleyen mükemmel bir münacattır.
Fatiha Suresi Ne Zaman ve Niçin Okunur?
Fatiha Suresi'nin en başta gelen okuma yeri namazlardır. Farz, vacip, sünnet veya nafile olsun, bütün namazların her rekatında Fatiha okumak vaciptir (Hanefi mezhebine göre) veya farzdır (diğer mezheplere göre). Onsuz namaz eksiktir veya geçersizdir.
Bunun dışında Fatiha Suresi:
- Her türlü dua ve niyaza başlarken,
- Maddi ve manevi hastalıklar için şifa (rukye) niyetiyle,
- Bir işe başlarken hayır ve bereket dilemek için,
- Meclislerin açılışında ve kapanışında,
- Ölmüşlerin ruhuna bağışlamak için,
- Genel olarak Allah'ı anmak ve O'na sığınmak için okunur.
Fatiha Suresi Metni
Kur'an-ı Kerim'in açılış suresi olan Fatiha Suresi şöyledir:
Fatiha Suresi
Fatiha Suresi Arapça Okunuşu
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
١. اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَم۪ينَۙ
٢. اَلرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِۙ
٣. مَالِكِ يَوْمِ الدّ۪ينِۜ
٤. اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَع۪ينُۜ
٥. اِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَق۪يمَۙ
٦. صِرَاطَ الَّذ۪ينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْۙ
٧. غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّٓالّ۪ينَ
Fatiha Suresi Türkçe Okunuşu
Bismillâhirrahmânirrahîm.
1. Elhamdu lillâhi Rabbi'l-'âlemîn.
2. Er-Rahmâni'r-Rahîm.
3. Mâliki yevmi'd-dîn.
4. İyyâke na'budu ve iyyâke neste'în.
5. İhdine's-sırâta'l-mustakîm.
6. Sırâta'l-lezîne en'amte 'aleyhim.
7. Ğayri'l-mağdûbi 'aleyhim ve le'd-dâllîn.
Fatiha Suresi Türkçe Meali
Rahmân ve Rahîm olan Allah'ın adıyla.
1. Hamd (övme ve övülme), Âlemlerin Rabbi Allah’a mahsustur.
2. O, Rahmân’dır (çok merhametlidir), Rahîm’dir (merhameti sürekli ve kuşatıcıdır).
3. Din (hesap ve ceza) gününün Mâlikidir (sahibi ve hâkimidir).
4. (Rabbimiz!) Ancak sana kulluk ederiz ve yalnız senden yardım dileriz.
5. Bizi doğru yola ilet;
6. Kendilerine nimet verdiklerinin yoluna.
7. Gazaba uğrayanların ve sapmışların yoluna değil!
Fatiha Suresi, Allah ile kul arasındaki en özel bağlardan biridir. O'nu okurken manasını tefekkür etmek, her bir ayette Rabbimizle konuştuğumuzun bilincinde olmak, duamızın ve ibadetimizin ruhunu derinleştirecektir. Rabbim bizleri Fatiha'nın sırrına erenlerden eylesin.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
