Esmâ-ül Hüsnâ'nın hem Allah'ın mutlak adaletini ve her şeyi kayıt altına alan ilmini, hem de kullarına olan sonsuz yeterliliğini ve koruyuculuğunu ifade eden El-Hasîb (الحسيب) ismiyle Esmâ yolculuğumuza devam ediyoruz. Bu isim, hem "hesap gören" hem de "kâfi gelen, yeten" gibi iki temel ve derin anlamı bünyesinde barındırır.
El-Hasîb İsminin Kapsamlı Anlamı
El-Hasîb ismi, Arapça'daki "hsb" (حسب) kökünden gelir. Bu kök; hesap etmek, saymak, yeterli olmak, kâfi gelmek, şerefli ve itibarlı olmak gibi anlamlara gelir. El-Hasîb, bu kökten türeyerek şu temel manaları ifade eder:
- Her Şeyin Hesabını Tutup Gören (Muhâsib): O, kullarının yaptığı büyük küçük, gizli açık bütün amellerin hesabını eksiksiz bir şekilde tutan ve Kıyamet Günü'nde bunun hesabını soracak olandır. Hiçbir şey O'nun hesabından kaçmaz. Hesabı çok hızlı ve şaşmazdır.
- Kullarına Kâfi Gelen, Yeterli Olan (Kâfî): O, kendisine güvenip dayanan (tevekkül eden) kullarına her hususta yeterli olandır. Onların ihtiyaçlarını karşılayan, onları her türlü tehlike ve düşmandan koruyan, onlara kâfi gelen yegâne varlıktır.
- Şeref ve İtibar Sahibi (Zû Hesebin): Kök anlamlarından biri itibarıyla, mutlak şeref ve yüce bir soy (mecazi anlamda Zâtının asaleti) sahibi anlamına da gelir ki, bu da O'nun hesap görme ve kâfi gelme sıfatlarına bir yücelik katar.
Dolayısıyla El-Hasîb, hem bütün amellerin hesabını eksiksiz tutan ve karşılığını verecek olan Mutlak Hesap Görücü, hem de kendisine sığınanlara her anlamda yeten, onları koruyup gözeten Sonsuz Kifayet Sahibi demektir.
Kur'an-ı Kerim'de El-Hasîb İsmi
Kur'an-ı Kerim'de El-Hasîb ismi ve "hsb" kökünden türeyen kelimeler, Allah'ın hem hesap görücü hem de kâfi gelen yönünü vurgular:
- Doğrudan İsim Olarak (Hesap Görücü): "...Hesap görücü olarak Allah yeter (ve kefâ billâhi Hasîben)." ayeti hem Nisâ Suresi 4:6'da hem de Ahzâb Suresi 33:39'da geçer. Bu, O'nun hesap görmede eşsiz ve yeterli olduğunu belirtir.
- Kâfi Gelme (Yeterlilik) Anlamı: Müslümanların zorluklar karşısında sığındığı o meşhur ifade bu kökten gelir: "...Onlar, 'Allah bize yeter (Hasbunallâhu), O ne güzel vekildir!' dediler." (Âl-i İmrân Suresi, 3:173). Yine Talâk Suresi'nde "...Kim Allah'a tevekkül ederse, O kendisine yeter (fehuve hasbuhu)." (Talâk Suresi, 65:3) buyrulur.
- Hesabın Hızlılığı: Allah'ın hesabının çok hızlı olduğu da belirtilir: "...Allah, hesabı pek çabuk görendir (serîu'l-hisâb)." (Bakara 2:202 vb.).
Bu ayetler, El-Hasîb isminin iki temel anlamını da (hesap görme ve kâfi gelme) Kur'an'ın desteklediğini gösterir.
El-Hasîb (الحسيب) İsminin Ebced Değeri
Ebced hesaplamasında "El-Hasîb" isminin sayısal değeri, başındaki "El-" (ال) takısı çıkarılarak "Hasîb" (حسيب) üzerinden hesaplanır.
- Küçük Ebced: Harflerin temel sayısal değerleri toplanır:
Ha (ح): 8
Sin (س): 60
Ya (ي): 10
Ba (ب): 2
Toplam (Küçük Ebced): 8 + 60 + 10 + 2 = 80 - Büyük Ebced: Listenizde belirtilen ve küçük ebcedin karesi olan değerdir: 80 x 80 = 6400. Bu büyük değerin, özellikle büyük ihtiyaçlarda Allah'ın kifayetine sığınma, büyük hesaplardan veya zorlu sorgulamalardan kurtulma gibi niyetlerle yapılan zikirlerde daha güçlü bir tecelli için kullanıldığı ifade edilir.
Zikir için genellikle küçük ebced değeri olan 80 sayısı esas alınır.
"Ya Hasîb" Zikrinin Anlamı ve Kullanımı
"Ya Hasîb" (يا حسيب) nidası, "Ey Hesabı Gören!", "Ey Kâfi Gelen, Yeterli Olan!" anlamlarına gelir. Bu zikirle:
- Allah'ın her ihtiyaca kâfi geldiğine sığınılır, O'ndan maddi ve manevi yeterlilik istenir ("Hasbunallah..." demek gibi).
- Düşman şerrinden, korkulardan ve tehlikelerden korunmak için Allah'ın yeterliliğine güvenilir.
- Yapılan amellerin hesabının Allah tarafından görüldüğü bilinciyle hareket etme (muhasebe) ve ahirette hesabın kolay geçmesi niyaz edilir.
- Hesap işlerinde, planlamada veya dikkat gerektiren konularda yardım talep edilir.
- Hırsızlıktan veya malın zayi olmasından korunma niyetiyle okunur (O'nun her şeyi hesaba kattığı düşüncesiyle).
El-Hasîb İsmini Zikretmenin Faziletleri ve Kullanım Alanları
El-Hasîb ism-i şerifini zikretmek, hem bir uyarıyı hem de büyük bir müjdeyi hatırlatır:
- Allah'ın Kifayeti (Yeterliliği): Kişiye her durumda Allah'ın yeteceği şuurunu verir, başkalarına muhtaç olmaktan kurtarır, tevekkülü artırır.
- Düşman ve Tehlikelerden Korunma: "Allah bize yeter" inancıyla okunduğunda, düşmanlara, korkulara ve tehlikelere karşı güçlü bir manevi kalkan oluşturur.
- Hesap Verme Bilinci (Muhasebe): Her şeyin hesabının tutulduğunu hatırlatarak kişiyi daha dikkatli ve sorumlu davranmaya teşvik eder.
- Ahirette Hesabın Kolaylaşması: Bu ismi zikredenlerin ahiretteki hesabının kolay geçmesi umulur.
- Hırsızlık ve Kayıptan Korunma: Malın ve eşyanın korunması için okunması tavsiye edilir.
Günde ebced değeri olan 80 defa "Ya Hasîb" zikretmek veya özellikle korku ve endişe anlarında "Hasbunallâhu ve ni'mel Vekîl" ifadesini sıkça tekrar etmek tavsiye edilir. Bazı kaynaklarda Perşembe gününden başlayarak 7 gün boyunca sabah akşam belirli sayılarda okunması önerilir.
El-Hasîb İsminin Diğer Esmalarla Kullanımı
El-Hasîb ismi, O'nun hesap görme veya kâfi gelme yönünü vurgulayan diğer esmalarla birlikte zikredilebilir:
- "Ya Hasîb, Ya Vekîl": Kâfi gelen ve en güzel vekil; tam bir teslimiyetle Allah'ın yeterliliğine ve vekilliğine sığınmaktır ("Hasbunallah ve ni'mel Vekil" manası).
- "Ya Kâfî, Ya Hasîb": Yeterli olan ve hesabı gören/yeterli olan; Allah'ın her şeye kâfi geldiğini kuvvetle vurgular.
- "Ya Hasîb, Ya Serî'": Hesabı gören ve hesabı pek çabuk olan; O'nun hesap görmedeki süratini ve kesinliğini ifade eder.
- "Ya Alîm, Ya Hasîb": Her şeyi bilen ve hesabı gören; hesabın tam bir ilme dayandığını belirtir.
- "Ya Hafîz, Ya Hasîb": Amelleri koruyan ve hesabını gören; amellerin kaydedilip karşılığının verileceğini ifade eder.
El-Hasîb olan Rabbimiz, hem zerre kadar iyiliği ve kötülüğü kaydetmeden hesabını soracak olan Mutlak Hesap Görücü, hem de Kendisine güvenip dayananlar için her şeye Kâfi Gelendir. O'nun bu ismini anmak, bir yandan sürekli bir muhasebe içinde yaşayarak ahiret hesabına hazırlanmak, diğer yandan da her türlü ihtiyacımızda ve korkumuzda "Allah bize yeter!" diyerek yalnızca O'na sığınmak ve O'nun sonsuz kifayetine güvenmektir.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
