Esmâ-ül Hüsnâ'nın Allah Teâlâ'nın zaman, mekan ve mertebe üzerindeki mutlak tasarrufunu ifade eden ve bir önceki dersimizde işlediğimiz El-Mukaddim (öne alan) isminin zıddı ve tamamlayıcısı olan El-Muahhir (المؤخر) ismiyle Esmâ derslerimize devam ediyoruz. Bu isim, Allah'ın hikmeti gereği dilediklerini geriye bırakan, erteleyen ve sona alan olduğunu anlatır.
El-Muahhir İsminin Anlamı ve Hikmetli Ertelemesi
El-Muahhir ismi, Arapça'daki "ahhare" veya "te'hîr" (أخر/تأخير) kökünden gelir. Bu kök; geciktirmek, ertelemek, geriye bırakmak, sonraya almak gibi anlamlara gelir. Muahhir, bu fiili yapan, yani "geriye bırakan, erteleyen, sonraya alan" demektir.
El-Muahhir, "Dilediğini zaman, mekan, mertebe veya ceza bakımından geriye bırakan, erteleyen, sona alan" demektir. O:
- Mertebeleri Belirler: Dilediği kullarını (hikmeti gereği veya isyanları sebebiyle) geride bırakır, derecelerini düşürür.
- Zamanlamayı Ayarlar: Olayların veya sonuçların meydana gelmesini tehir edebilir (erteleyebilir). Cezayı hemen vermeyip ertelemesi (El-Halîm olmasıyla da bağlantılı olarak) buna örnektir.
- Geriye Bırakır: Hakikate sırt çevirenleri, isyan edenleri hidayetten veya rahmetinden geride bırakabilir.
- Sonu Belirler (El-Âhir): Her şeyin sonunu belirleyen O'dur. Bazı şeyleri sona bırakır.
Önemli Not: Tıpkı El-Mukaddim isminde olduğu gibi, Allah'ın Muahhir olması da asla keyfi veya haksız değildir. Tamamen O'nun sonsuz ilmine, mutlak adaletine ve şaşmaz hikmetine dayanır. Bazen bir erteleme, kulun tövbe etmesi için bir rahmettir; bazen bir imtihandır; bazen de isyanın veya gafletin bir sonucudur. Bu isim, O'nun dilediğini öne alan (El-Mukaddim) sıfatıyla birlikte O'nun varlık ve zaman üzerindeki mutlak kontrolünü ve iradesini gösterir.
Kur'an-ı Kerim'de El-Muahhir İsmi
El-Muahhir ismi, Kur'an-ı Kerim'de Allah'ın bir ismi olarak bu şekliyle doğrudan geçmez. Ancak Allah'ın "tehir etme", "geriye bırakma" (ahhare / أخّر veya yuahhıru / يؤخّر) fiili Kur'an'da sıkça O'na nispet edilir:
- Azabın Ertelenmesi: "Eğer Allah, insanları zulümleri yüzünden hemen cezalandıracak olsaydı, yeryüzünde hiçbir canlı bırakmazdı. Fakat onları belirli bir süreye kadar erteler (yuahhiruhum ilâ ecelin musemmâ)..." (Nahl Suresi, 16:61; ayrıca bkz: Fâtır 35:45). Bu, O'nun hilminin ve rahmetinin bir tecellisidir.
- Ecelin Ertelenmemesi: Ancak belirlenen ecel geldiğinde ertelemenin olmayacağı da vurgulanır: "Allah, eceli geldiğinde hiçbir kimseyi asla ertelemez (len yuahhira(A)llâhu nefsen)..." (Münâfikûn Suresi, 63:11).
- Öne Geçenler ve Geri Kalanlar: "Andolsun, biz sizden öne geçenleri (el-mustakdimîne) de bildik, geride kalanları (el-muste'khirîne) da bildik." (Hicr Suresi, 15:24). Buradaki "geride kalanlar" ifadesi Muahhir isminin manasıyla ilişkilidir.
Bu ismin geleneksel Esmâ-ül Hüsnâ listelerinde yer alması, O'nun zamanlama ve sıralama üzerindeki bu gücünün önemli bir sıfatı olarak görüldüğünü gösterir.
El-Muahhir (المؤخر) İsminin Ebced Değeri
Ebced hesaplamasında "El-Muahhir" isminin sayısal değeri, başındaki "El-" (ال) takısı çıkarılarak "Muahhir" (مؤخر) üzerinden hesaplanır.
Not: Standart ebced hesaplamasına göre "Muahhir" (مؤخر) kelimesi (Mim=40, Hemze=1, Kha=600, Ra=200) 841'dir. Bazen Hemze altındaki Waw (و=6) sayılarak 846 bulunur. Ancak bize iletilen listede bu değer 847 olarak görünmektedir. Bu tür farklılıklar olabilmektedir. Biz burada sizin sağladığınız listedeki değeri esas alacağız.
- Küçük Ebced (Listeye Göre): 847
- Büyük Ebced (Listeye Göre): Küçük ebcedin karesi olan değerdir: 847 x 847 = 717409. Bu büyük değerin, özellikle istenmeyen durumların, cezaların veya zararlı etkilerin ertelenmesi, düşmanların geriletilmesi veya sabır ve tevekkül halinin derinleştirilmesi gibi niyetlerle yapılan zikirlerde daha güçlü bir tecelli için kullanıldığı ifade edilir.
Zikir için genellikle küçük ebced değeri olan 847 sayısı esas alınır.
"Ya Muahhir" Zikrinin Anlamı ve Kullanımı
"Ya Muahhir" (يا مؤخر) nidası, "Ey Dilediğini Geriye Bırakan, Erteleyen!", "Ey Sona Alan!" anlamlarına gelir. Bu isim, celal tecellisi taşıyabileceği için, zikredilirken dikkatli olunmalı ve genellikle dengeleyici isimlerle birlikte düşünülmelidir:
- Allah'ın her şeyi bir hikmetle ertelediğine veya geriye bıraktığına iman ederek sabır ve teslimiyet talep edilir.
- İstenmeyen durumların, cezaların veya düşman şerrinin ertelenmesi, geri püskürtülmesi niyaz edilir (Allah'ın takdirine bırakarak).
- Allah'ın dilediğini geriye bırakma gücünü tefekkür ederek kibirden sakınılır ve tevazu artırılır.
- Hayatta önceliklerin doğru belirlenmesi, gereksiz veya zararlı şeylerin "geriye bırakılması" için yardım istenir.
Önemli Uyarı: Bu isim mutlaka zıddı olan "Ya Mukaddim" ismiyle dengelenmelidir. Tek başına sürekli zikredilmesi, işlerin sürekli ertelenmesi gibi yanlış anlaşılmalara veya olumsuz etkilere yol açabilir endişesi taşınır.
El-Muahhir İsmini Zikretmenin Faziletleri ve Kullanım Alanları
El-Muahhir ism-i şerifini hikmetini anlayarak ve dengeli bir şekilde zikretmek şu manevi faydaları sağlayabilir:
- Sabır ve Tevekkül Verir: İşler geciktiğinde veya beklentiler hemen gerçekleşmediğinde sabretme ve Allah'ın zamanlamasına güvenme gücü verir.
- Kötülükleri Erteleyebilir: Allah'ın izniyle, kişiye yönelebilecek kötülüklerin, zararların veya cezaların ertelenmesine vesile olabilir.
- Tevazuyu Artırır: Allah'ın dilediğini geriye bırakabileceğini bilmek, kişinin kendini beğenmesini engeller, tevazu kazandırır.
- Öncelikleri Belirlemede Yardımcı Olur: Hayatta neyin öne alınması neyin geriye bırakılması gerektiği konusunda bir bilinç oluşturur.
Günde ebced değeri olan 847 defa "Ya Muahhir" zikretmek, belirli niyetler için (düşmanı geriletme, sabır isteme gibi) tavsiye edilse de, mutlaka "Ya Mukaddim" zikriyle birlikte veya onun ardından okunması önerilir.
El-Muahhir İsminin Diğer Esmalarla Kullanımı
El-Muahhir ismi, O'nun erteleme fiilinin farklı yönlerini veya ilişkili olduğu diğer sıfatları vurgulamak için başka esmalarla birlikte zikredilebilir:
- "Ya Mukaddim, Ya Muahhir": Öne alan ve geriye bırakan; en temel ve dengeleyici ikilidir, Allah'ın zaman ve düzen üzerindeki mutlak kontrolünü ifade eder.
- "Ya Halîm, Ya Muahhir": Yumuşak huylu (acele etmeyen) ve erteleyen; O'nun ertelemesinin genellikle hilm ve rahmetinden kaynaklandığını gösterir.
- "Ya Sabûr, Ya Muahhir": Çok sabırlı ve erteleyen; O'nun takdir ettiği ertelemelere karşı sabır istemektir.
- "Ya Âhir, Ya Muahhir": Son olan ve geriye bırakan/sona alan; O'nun her şeyin sonunu belirlediğini ve sıralamayı yaptığını ifade eder.
- "Ya Hakîm, Ya Muahhir": Hikmet sahibi ve erteleyen; O'nun her ertelemesinde mutlaka bir hikmet olduğunu belirtir.
El-Muahhir olan Rabbimiz, zamanın ve olayların dizginini elinde tutan, dilediğini hikmetiyle öne alan (El-Mukaddim), dilediğini hikmetiyle geriye bırakandır. Bize düşen, hayatımızdaki ilerlemeler için O'na şükretmek, gecikmeler için sabretmek ve her iki durumda da O'nun adaletine ve hikmetine tam bir teslimiyet göstermektir. O'nun takdiri her zaman en güzelidir.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
