Namaz, müminin miracı, Rabbiyle buluşmasıdır. Bu özel buluşmaya başlarken kalbimizi ve zihnimizi O'nun yüceliğine hazırlayan, dilimizden dökülen ilk incilerden biri de Sübhaneke Duası'dır. Özellikle Hanefi mezhebine göre namazların ilk rekâtında, iftitah tekbirinden hemen sonra okunan bu dua, kısa ve ezberlemesi kolay olmasına rağmen, Allah Teâlâ'yı en güzel şekilde tesbih (yüceltme), O'na hamd etme ve O'nun birliğini ikrar etme manalarını içeren derin bir yakarıştır.
Sübhaneke Nedir? Anlamı ve Derinliği
Sübhaneke duası, Allah Teâlâ'yı O'na yakışmayan her türlü eksiklikten tenzih ederek başlar ve O'nun yüceliğini farklı boyutlarıyla ikrar eder. Kelimelerinin anlamlarına baktığımızda:
- Sübhâneke (سُبْحَانَكَ): "Sen her türlü noksanlıktan, eksiklikten, yaratılmışlara ait özelliklerden sonsuz derecede uzaksın, pek yücesin." Bu ifade, Allah'ı tesbih etmektir; yani O'nu Zâtına ve şanına yakışmayan her şeyden tenzih etmek, arındırmak ve yüceltmektir.
- Allâhümme (اللَّهُمَّ): "Ey Allah'ım!" anlamına gelen bir nida ve dua ifadesidir.
- Ve bi-hamdik(e) (وَبِحَمْدِكَ): "Ve Sana hamd ederek (Seni tesbih ederim)" veya "Hamdinle birlikte (Seni tenzih ederim)" anlamına gelir. Hamd, Allah'ı sahip olduğu bütün kemal sıfatları ve verdiği nimetler sebebiyle övmektir. Burada tesbih ile hamd birleştirilerek, Allah hem eksikliklerden uzak tutulur hem de mükemmellikleri sebebiyle övülür.
- Ve tebâreke'smük(e) (وَتَبَارَكَ اسْمُكَ): "Senin ismin pek mübarektir/bereketlidir/yücedir." Allah'ın isminin kendisinin bile kutsal, bereket kaynağı ve yüce olduğunu ifade eder. O'nun adıyla başlanan işler bereketlenir.
- Ve te'âlâ ceddük(e) (وَتَعَالَى جَدُّكَ): "Senin şanın, azametin, ululuğun pek yücedir." El-Aliyy, El-Müteâlî, El-Azîm, El-Kebîr gibi isimlerin manasını içerir. O'nun şanının ve büyüklüğünün her şeyin üstünde olduğunu ikrar etmektir.
- Ve lâ ilâhe ğayruk(e) (وَلاَ إِلَهَ غَيْرُكَ): "Ve Senden başka hiçbir ilah yoktur." Bu ifade, İslam'ın temeli olan Tevhid'in, yani Allah'tan başka ibadete layık hiçbir varlık olmadığının kesin bir dille tekrarıdır.
Kısacası Sübhaneke, Allah'ı noksanlıklardan tenzih etme, O'nu övme, isminin kutsallığını ve şanının yüceliğini ikrar etme ve O'ndan başka ilah olmadığını tasdik etme manalarını içeren özlü bir duadır.
Sübhaneke Okumanın Önemi ve Faziletleri
Sübhaneke duasının okunması, Peygamber Efendimiz'in (s.a.v) sünnetiyle sabittir ve namaza başlarken tavsiye edilmiştir:
- Sünnet Olması: Peygamber Efendimiz'in (s.a.v) namaza başlarken iftitah tekbirinden sonra Sübhaneke veya benzeri tesbih ve hamd ifadeleri içeren dualar okuduğu sahih hadislerle sabittir (Müslim, Tirmizî, Ebû Dâvûd). Bu nedenle namaza bu dua ile başlamak sünnettir.
- Namaza Hazırlık: Dünya işlerinden ve düşüncelerinden sıyrılıp Allah'ın huzuruna çıkan kulun, O'nun yüceliğini anarak namaza manevi bir hazırlık yapmasını sağlar. Kalbi ve zihni ibadete odaklar.
- Allah'ı Yüceltme: Namazın özü Allah'ı anmak ve yüceltmektir. Sübhaneke, bu yüceltmenin en güzel ifadelerinden birini sunar.
- Tevhidi Tazelemek: Her namazın başında "Senden başka ilah yoktur" diyerek imanımızı ve Allah'a olan bağlılığımızı tazelemiş oluruz.
- Meleklerin Zikri: Tesbih ve hamd, meleklerin de sürekli yaptığı zikirlerdendir. Sübhaneke okuyarak biz de bu kutlu kervana katılmış oluruz.
Sübhaneke Metni, Okunuşu ve Meali
Namazlarımızın başında okuduğumuz Sübhaneke duası şöyledir:
Sübhaneke Duası
Arapça Okunuşu
سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ، وَتَبَارَكَ اسْمُكَ، وَتَعَالَى جَدُّكَ، وَلاَ إِلَهَ غَيْرُكَ
Türkçe Okunuşu
Sübhânekellâhümme ve bi-hamdik(e) ve tebâreke’smük(e) ve te’âlâ ceddük(e) ve lâ ilâhe ğayruk(e).
Türkçe Meali
Allah'ım! Sen eksik sıfatlardan pek uzaksın (Seni her türlü noksanlıktan tenzih ederim). Seni sürekli hamdinle (övüp överek) anarım. Senin ismin pek mübarektir (kutludur, bereket kaynağıdır). Senin şanın (azametin, ululuğun) pek yücedir. Senden başka hiçbir ilah yoktur.
Sübhaneke duası, kısa ve ezberlenmesi kolay olmakla birlikte, taşıdığı derin manalarla Rabbimizi en güzel şekilde anmamıza vesile olur. Namaza başlarken bu duayı sadece dilimizle değil, kalbimizle de hissederek okumak, ibadetimizin huşusunu ve manevi değerini artıracaktır. O'nun yüceliği karşısında aczimizi itiraf etmek ve O'nu layıkıyla tesbih ve hamd etmek, kulluğumuzun en temel gereğidir.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
