Esmâ-ül Hüsnâ'nın en temel ve en önemli isimlerinden biri olan, Allah Teâlâ'nın Zâtî sıfatlarından hayatı ifade eden El-Hayy (الحي) ile Esmâ yolculuğumuza devam ediyoruz. Bu isim, O'nun ezelî ve ebedî olarak diri olduğunu, hayatının hiçbir başlangıcı ve sonu olmadığını, her türlü eksiklikten uzak mükemmel bir hayata sahip olduğunu ve bütün hayatın kaynağının O olduğunu anlatır. O, genellikle varlık âlemini ayakta tutan anlamındaki El-Kayyûm ismiyle birlikte anılır.
El-Hayy İsminin Anlamı ve Hayatın Kaynağı
El-Hayy ismi, Arapça'daki "hayât" (حياة) kökünden gelir. Hayât; hayat, canlılık, dirilik demektir. El-Hayy, "Ezelî ve ebedî olarak diri olan, hayatı Zâtının gereği olan, ölmesi, uyuması, yorulması veya herhangi bir eksikliği mümkün olmayan, varlığı sürekli ve kâmil olan, bütün hayatın kaynağı" demektir.
Allah Hayy'dir; yani O'nun hayatı:
- Ezelî ve Ebedîdir: Bir başlangıcı veya sonu yoktur. O hep vardı, hep vardır ve hep var olacaktır.
- Zâtîdir: Hayatı kendi Zâtındandır, bir başkası tarafından verilmemiştir ve O'ndan ayrı düşünülemez.
- Mükemmeldir: Yaratılmışların hayatı gibi yeme, içme, uyuma, yorulma, hastalanma, ölme gibi eksikliklere ve ihtiyaçlara muhtaç değildir. O'nun hayatı mutlak kemaldedir.
- Hayatın Kaynağıdır: Bütün canlılara hayatı veren O'dur (El-Muhyî). Var olan her türlü hayat, O'nun Hayy sıfatının bir tecellisidir.
O'nun Hayy olması, aynı zamanda varlık âlemini tek başına ayakta tutan (El-Kayyûm) olmasının da temelidir. Diri olmayan, başkasını ayakta tutamaz. Bu yüzden Kur'an'da sıklıkla "El-Hayyu'l-Kayyûm" olarak birlikte anılırlar.
Kur'an-ı Kerim'de El-Hayy İsmi
El-Hayy ismi, Kur'an-ı Kerim'de Allah'ın temel sıfatlarından biri olarak defalarca zikredilir ve özellikle El-Kayyûm ismiyle birlikte kullanımı çok önemlidir:
- El-Kayyûm ile: En meşhur örneği Âyet-el Kürsî'dedir: "Allah... O'ndan başka ilah yoktur; O, Hayy'dır (el-Hayyu), Kayyûm'dur (el-Kayyûmu). Kendisine ne uyku gelir ne de uyuklama..." (Bakara Suresi, 2:255). Aynı ikili Âl-i İmrân Suresi'nin başında (3:2), Tâhâ Suresi'nde (20:111) ve Mü'min Suresi'nde (40:65) de geçer. Bu, varlığın temelinin bu iki isme dayandığını gösterir.
- Tevekkül Edilecek Varlık Olarak: Allah, müminlere Kendisine tevekkül etmelerini emrederken bu ismini kullanır: "Ölümsüz ve daima diri olan (Allah)'a (el-Hayyi-lleżî lâ yemût) tevekkül et..." (Furkân Suresi, 25:58). Çünkü ancak ebediyen diri olan, kendisine güvenilip dayanılacak gerçek merci olabilir.
- Tek İlah Oluşuyla Birlikte: "O, Hayy'dır (Huve-lhayy). O'ndan başka ilah yoktur. Öyleyse dini yalnızca O'na halis kılarak O'na dua edin..." (Mü'min Suresi, 40:65).
El-Hayy (الحي) İsminin Ebced Değeri
Ebced hesaplamasında "El-Hayy" isminin sayısal değeri, başındaki "El-" (ال) takısı çıkarılarak "Hayy" (حي) üzerinden hesaplanır. (Sondaki 'Ya' harfinin şeddeli olması standart ebced hesabını etkilemez).
- Küçük Ebced: Harflerin temel sayısal değerleri toplanır:
Ha (ح): 8
Ya (ي): 10
Toplam (Küçük Ebced): 8 + 10 = 18 - Büyük Ebced: Listenizde belirtilen ve küçük ebcedin karesi olan değerdir: 18 x 18 = 324. Bu büyük değerin, özellikle uzun ömür (Allah'a itaatte), kalıcı sağlık ve afiyet, manevi diriliğin sürekliliği gibi niyetlerle yapılan zikirlerde daha güçlü bir tecelli için kullanıldığı ifade edilir.
Zikir için genellikle küçük ebced değeri olan 18 sayısı veya katları kullanılır. Özellikle "Ya Hayyu Ya Kayyûm" zikri yaygındır.
"Ya Hayy" Zikrinin Anlamı ve Kullanımı
"Ya Hayy" (يا حي) nidası, "Ey Ezelî ve Ebedî Diri Olan!", "Ey Gerçek Hayat Sahibi!" anlamlarına gelir. Bu zikirle:
- Allah'ın sonsuz ve mükemmel hayat sahibi olduğu ikrar edilir, O yüceltilir.
- Allah'tan sağlık, afiyet, uzun ve hayırlı bir ömür, bedensel ve ruhsal canlılık istenir.
- Ölümden korkmak yerine, ölümsüz olan Allah'a sığınılır ve O'na tevekkül edilir.
- Manevi olarak ölmüş kalbin dirilmesi, gafletten uyanmak talep edilir.
- Her türlü işte ve durumda hayatın kaynağı olan Allah'tan yardım ve destek niyaz edilir.
Bu isim genellikle "Ya Kayyûm" ismiyle birlikte "Ya Hayyu Ya Kayyûm" şeklinde zikredilir. Bu ikili, İsm-i A'zam (Allah'ın en büyük ismi) olduğu rivayet edilen isimlerdendir ve özellikle zor durumlarda, hastalıklarda ve önemli hacetlerde okunması tavsiye edilir.
El-Hayy İsmini Zikretmenin Faziletleri ve Kullanım Alanları
El-Hayy ism-i şerifini zikretmek, hayatın kaynağına bağlanmaktır:
- Sağlık ve Afiyet Verir: Hastalıklara şifa, bedene sağlık, kuvvet ve zindelik verir.
- Uzun ve Hayırlı Ömür: Allah'ın takdiri dairesinde uzun ve bereketli bir ömür sürmeye vesile olabilir.
- Kalbi Diriltir: Gafletten uyandırır, manevi olarak ölmüş kalplere hayat verir, imanı canlandırır.
- Tevekkülü Güçlendirir: Ölümsüz olan Allah'a dayanma ve güvenme hissini kuvvetlendirir.
- İşlere Canlılık Katar: Başlanılan işlere ve projelere bir canlılık ve devamlılık enerjisi verir.
Günde ebced değeri olan 18 defa "Ya Hayy" zikretmek veya daha fazlasını, özellikle "Ya Hayyu Ya Kayyûm" şeklinde okumak, sağlık, afiyet, kalp diriliği ve her türlü hayır için tavsiye edilir.
El-Hayy İsminin Diğer Esmalarla Kullanımı
El-Hayy ismi, O'nun hayat sıfatının diğer sıfatlarıyla ilişkisini vurgulamak için başka esmalarla birlikte zikredilebilir:
- "Ya Hayyu, Ya Kayyûm": Ebedî Diri ve Her Şeyi Ayakta Tutan; en önemli ve Kur'an'da sıkça geçen ikilidir, varlığın temelini ifade eder.
- "Ya Hayy, Ya Muhyî": Ebedî Diri ve Hayat Veren; Hayatın kaynağının hayat verdiğini vurgular.
- "Ya Hayy, Ya Bâkî": Ebedî Diri ve Sonu Olmayan (Bâki); O'nun hayatının ebediliğini pekiştirir.
- "Ya Hayy, Ya Vâhid / Ya Ehad": Ebedî Diri ve Tek Olan; hayatın tek ve eşsiz kaynağının O olduğunu belirtir.
El-Hayy olan Rabbimiz, varlığı zorunlu, hayatı kâmil ve ebedî olan, tüm hayatın kendisinden fışkırdığı yegâne kaynaktır. O'nun bu ismi bize, fani hayatımızı Bâki olan O'na adayarak anlamlandırmamız gerektiğini hatırlatır. O'na tevekkül etmeli, O'ndan hem bedensel hem de ruhsal hayat ve dirilik istemeli, "Ya Hayyu Ya Kayyûm" diyerek O'nun sonsuz hayatına ve her şeyi ayakta tutan gücüne sığınmalıyız.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
