Esmâ-ül Hüsnâ'nın Allah Teâlâ'nın mutlak yüceliğini, aşkınlığını ve her türlü yaratılmışlık özelliklerinden münezzehliğini en güçlü şekilde ifade eden isimlerinden El-Müteâlî (المتعالي) ile Esmâ derslerimize devam ediyoruz. Bu isim, O'nun El-Aliyy (Çok Yüce) isminin manasını daha da pekiştirerek, O'nun hayal dahi edilemeyecek bir yücelikte ve üstünlükte olduğunu anlatır.
El-Müteâlî İsminin Anlamı ve Aşkınlığı
El-Müteâlî ismi, Arapça'daki "'alâ" / "uluww" (علا/علو) kökünden gelir ve "tefâ'ul" babından ism-i fâildir. Bu kök; yücelik, yükseklik, üstünlük anlamlarına gelir. "Teâlî" ise son derece yücelmek, aşkın olmak, her şeyin fevkinde olmak demektir. El-Müteâlî, "Son derece yüce, pek âli, aşkın, yaratılmışların her türlü özelliğinden, benzerlikten, eksiklikten ve idrak sınırlarından münezzeh ve çok üstün olan" demektir.
Allah Müteâlî'dir; yani O:
- Aşkındır (Transcendental): O, yarattığı âlemin tamamen dışındadır, ona benzemez, onunla kuşatılamaz. Zaman ve mekân O'nu sınırlamaz.
- Her Türlü Noksanlıktan Yücedir: O, yaratılmışlarda bulunan acizlik, ihtiyaç, yorgunluk, uyku, unutma gibi bütün eksikliklerden sonsuz derecede yücedir (El-Kuddûs).
- Ortaklardan ve Benzerlerden Yücedir: O'na ortak koşulmaktan, O'na denk veya benzer bir varlık tasavvur edilmekten son derece yücedir, münezzehtir.
- İdrakin Ötesindedir: İnsan aklı ve duyuları O'nun Zâtının hakikatini kavramaktan acizdir. O, her türlü tasavvurun fevkindedir.
El-Aliyy ismi O'nun genel yüceliğini ifade ederken, El-Müteâlî ismi bu yüceliğin mutlak aşkınlık boyutunu, O'nun yaratılmışlıkla olan kıyas kabul etmez farklılığını ve üstünlüğünü daha güçlü bir şekilde vurgular.
Kur'an-ı Kerim'de El-Müteâlî İsmi
El-Müteâlî ismi, Kur'an-ı Kerim'de bir ayette doğrudan Allah'ın ismi olarak geçer:
- "(O,) gaybı da görünen âlemi de bilendir, çok büyüktür (el-Kebîru), pek yücedir (el-Müteâlî)." (Ra'd Suresi, 13:9). Burada El-Kebîr ismiyle birlikte gelerek O'nun hem büyüklüğünü hem de aşkın yüceliğini ifade eder.
Ancak bu ismin manası, Kur'an'da çok sık tekrarlanan "Teâlallâh" (تعالى الله - Allah pek yücedir) ifadesiyle sürekli olarak vurgulanır. Bu ifade, genellikle Allah'a ortak koşulan veya O'na yakıştırılmayan sıfatlar zikredildikten sonra, O'nu bunlardan tenzih etmek (yüce tutmak) amacıyla kullanılır: "Onların koştukları ortaklardan Allah münezzehtir, çok yücedir (Te'âlâ ammâ yuşrikûn)." (Yûnus 10:18; Nahl 16:1; Kasas 28:68 vb.). Bu sürekli tenzih ve yüceltme, O'nun Müteâlî sıfatının bir yansımasıdır.
El-Müteâlî (المتعالي) İsminin Ebced Değeri
Ebced hesaplamasında "El-Müteâlî" isminin sayısal değeri, başındaki "El-" (ال) takısı çıkarılarak "Müteâlî" (متعالي) üzerinden hesaplanır.
- Küçük Ebced: Harflerin temel sayısal değerleri toplanır:
Mim (م): 40
Te (ت): 400
Ayn (ع): 70
Elif (ا): 1
Lam (ل): 30
Ya (ي): 10
Toplam (Küçük Ebced): 40 + 400 + 70 + 1 + 30 + 10 = 551 - Büyük Ebced: Listenizde belirtilen ve küçük ebcedin karesi olan değerdir: 551 x 551 = 303601. Bu büyük değerin, özellikle manevi olarak çok yüksek mertebelere ulaşma, dünyevi bağlardan tamamen sıyrılma, Allah'ın aşkınlığını derinlemesine idrak etme veya düşmanlara karşı mutlak bir üstünlük ve galibiyet talep etme gibi niyetlerle yapılan zikirlerde daha güçlü bir tecelli için kullanıldığı ifade edilir.
Zikir için genellikle küçük ebced değeri olan 551 sayısı esas alınır.
"Ya Müteâlî" Zikrinin Anlamı ve Kullanımı
"Ya Müteâlî" (يا متعالي) nidası, "Ey Son Derece Yüce Olan!", "Ey Aşkın ve Üstün Rabbim!" anlamlarına gelir. Bu zikirle:
- Allah'ın mutlak yüceliği, aşkınlığı ve her türlü noksanlıktan münezzeh olduğu ikrar edilir, O ululanır.
- Nefsin ve dünyanın aşağılık durumlarından, gelip geçici bağlarından kurtularak manevi olarak yükselmek talep edilir.
- Allah'ın yüceliğine sığınılarak her türlü şerden, tehlikeden ve düşmandan korunma istenir.
- O'nun idrak ötesi yüceliği tefekkür edilerek kalpte haşyet ve tazim duyguları artırılır.
- Hak davanın batıla karşı üstün gelmesi, zafer ve hakimiyet niyaz edilir.
El-Müteâlî İsmini Zikretmenin Faziletleri ve Kullanım Alanları
El-Müteâlî ism-i şerifini zikretmek, O'nun aşkın yüceliğine sığınmaktır:
- Manevi Yükseliş Sağlar: Kişinin manevi derecelerinin artmasına, nefsani arzulardan ve dünyevi bağlardan kurtularak Allah'a yaklaşmasına vesile olur.
- Üstünlük ve Zafer Getirir: Haklı davalarda ve mücadelelerde düşmanlara karşı üstünlük ve zafer kazanmaya yardımcı olabilir.
- Korunma Sağlar: Allah'ın her şeyden yüce olan sıfatına sığınarak her türlü kötülükten ve zarardan korunmayı sağlar.
- Haşyet ve Saygıyı Artırır: Allah'ın kavranamaz yüceliğini düşünmek, O'na karşı duyulan saygıyı ve haşyeti derinleştirir.
- Basiret Verir: Dünyanın geçiciliğini ve Allah'ın yüceliğini idrak etme basireti verir.
Günde ebced değeri olan 551 defa "Ya Müteâlî" zikretmek, manevi yükseliş, düşmana galibiyet veya zorlukların üstesinden gelme niyetiyle tavsiye edilir.
El-Müteâlî İsminin Diğer Esmalarla Kullanımı
El-Müteâlî ismi, O'nun yüceliğinin ve aşkınlığının farklı yönlerini vurgulamak için diğer esmalarla birlikte zikredilebilir:
- "Ya Kebîr, Ya Müteâlî": Çok Büyük, Pek Yüce; Kur'an'da geçen bu ikili (13:9), O'nun hem büyüklüğünü hem de aşkınlığını ifade eder.
- "Ya Aliyy, Ya Müteâlî": Çok Yüce, Pek Yüce; Allah'ın yüceliğini tekit ederek O'nun mutlak üstünlüğünü vurgular.
- "Ya Kuddûs, Ya Müteâlî": Her türlü eksiklikten münezzeh ve Pek Yüce; O'nun yüceliğinin aynı zamanda mutlak kutsallık anlamına geldiğini belirtir.
- "Ya Azîz, Ya Müteâlî": Mutlak Güç Sahibi ve Pek Yüce; O'nun gücünün ve izzetinin yüceliğini ifade eder.
Ayrıca "Sübhânallah" (Allah her türlü noksanlıktan uzaktır) ve "Teâlallah" (Allah pek yücedir) gibi tesbih ve tenzih ifadeleri de El-Müteâlî isminin manasını sürekli hatırlatır.
El-Müteâlî olan Rabbimiz, yarattığı her şeyden üstün, Zâtı ve sıfatları akılların idrak sınırlarının ötesinde, mutlak yücelik sahibidir. O'nun bu ismi bize, O'nu yaratılmışlara benzetmekten veya O'na herhangi bir eksiklik yakıştırmaktan şiddetle kaçınmamız gerektiğini öğretir. O'nun aşkın yüceliğini tefekkür ederek O'na olan saygımızı artırmalı, manevi olarak yükselmek için O'na sığınmalı ve O'nu her an layıkıyla tesbih ve tenzih etmeliyiz.
Sevgi ve dua ile kalın. Allah'a emanet olun.
